ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី (ចប់)

	ប្រាក់ចាយអស់ទៅ	ព្រោះមនុស្សឥឡូវ	អុត្បាតចង្រៃ
	ជាតិខ្មែរប្រែភេទ	ក្រលែតក្រលៃ	ក្រលាស់សាសន៍សៃយ
		សព្វសត្វនានា។
	ជាតិខ្មែរប្រែខុស	ស្រីក្លែងធ្វើប្រុស	ប្រុសក្លែងធ្វើជ្វា
	យកប្ដីប្រពន្ធ	មិនស្គាល់មីងមា	បុណ្យទានការងារ
		កាប់គ្នាឥតក្រែង។
	ល្ងង់រិកធ្វើចេះ	គោចងត្រដោកសេះ	ប្រុសៗដុះស្នែង
	ស្រីពាក់អាវខ្លី	ប្រុសពាក់អាវវែង	សារុងហៀរកែង
		ធ្វើឯងអ្នកគ្រាន់។
	កាន់ចិត្ដសីហលោ	សេះទឹមនឹងគោ	ចាក់ហ៊ោលាន់ៗ
	រកស៊ីមួយថ្ងៃ	ចង់បានមួយពាន់	បរគោជល់មាន់
		ចាក់កាប់ជាប់គុក។
២០៥-	រីល្បែងបៀប៉ោ	ច្រើនទៅជាចោរ	ប្រកាសហាមទុក
	ចូរកូនប្រយ័ត្ន	ប្រយោជន៍ទៅមុខ	ចាំជាទំនុក
		ដំណកូនចៅ។
	អ្នកកុំប្រហែស	រាជការនិរទេស	កំចាត់ចេញទៅ
	រាជការអាណិត	ខំប្រិតប្រដៅ	កុំលោភល្ងង់ខ្លៅ
		ថោកផៅត្រកូល។
	ប្រយ័ត្នក្រែងក្រ	ផ្លូវច្បាប់ល្អៗ	អ្នកខំប្រមូល
	ផ្លូវវៀចអាក្រក់	អ្នកកុំដើរចូល	ហៅផ្លូវមិនស្រួល
		លង់ផុតគំនិត។
	ដើរផ្លូវកណ្ដាល	ស្រលាញ់ស្និតស្នាល	ឈឺឆ្អាលដោយពិត
	មគ្គផលសីលទាន	ឈានចូលឲ្យជិត	យកធម៌ជាមិត្រ
		មិនឥតអំពើ។
	មនុស្សម្នាក់ច្រើនឆោត	ច្រើនគ្មានគេកោត	ឈឺគ្មានគេមើល
	ស្លាប់ឥតគេព្រួយ	គេជួយទាំងស្ទើរ	មិនដែលឡើងលើ
		ច្រមុះចុះក្រោម។
២១០-	កូនចៅស្រីៗ	ក្រមុំសាវខ្ចី	រៀនឆោតឲ្យល្មម
	ប្រុសស្មើម៉ែឪ	ឆូវឆប្រលោម	មើលរូបមើលឆោម
		កុំព្រមដោយងាយ។
	កុំក្និចក្នក់ក្នាញ់	បើចិត្ដស្រលាញ់	កុំចេញនិយាយ
	បើស្អប់កុំប្ដឹង	បើខឹងកុំធ្លាយ	កុំរោះកុំរាយ
		កុំងាយធ្វើស្និទ្ធ។
	កុំដើរប្រាប់គេ	កុំអាងអួតជេរ	ក្រែងប្រុសឈឺចិត្ដ
	នៅឲ្យតែនឹង	កុំរវល់ធ្វើស្និទ្ធ	ប្រុសនឹងអាណិត
		គិតចូលដណ្ដឹង។
	បើម៉ែឪឲ្យ	មើលមុខមើលក្រោយ	អាក្រក់ខ្មៅឆ្អឹង
	ប្រកែកដោយស្ងាត់	កុំខ្លាចម្ដាយខឹង	កើតកូនមកតឹង
		ពិបាកចាយណាស់។
	កុំឃ្លានចំណី	កុំខ្លាចអត់ប្ដី	កុំភ័យខ្លាចចាស់
	មើលមុខឯងផង	កុំរើសឥតខ្មាស	ខ្លួនល្អស្រលះ
		មិនខ្វះគេស្ដី។
២១៥-	បើបានជាខូច	ទាន់ផើមនៅតូច	ខែពីរខែបី
	រវៀសឆ្លើយប្រញាប់	ប្រាប់គ្នាស្រីៗ	កុំលាក់ធ្វើអី
		ក្នុងតែគេដឹង។
	កុំមាយាបេះក្រូច	មារយាទចេះតែខូច	មាត់ចេះតែខឹង
	គេថាត្រង់ណា	ជេរគេត្រង់ហ្នឹង	ជេរហើយខំប្រឹង
		យកថ្មសង្កត់។
	រំលាយរំលូត	អាក្រក់តែគូទ	អួតល្អតែមាត់
	មានគេឃើញច្បាស់	ម្នះរឹងហ៊ានស្បថ	ទោសនេះនឹងភ្លាត់
		ធ្លាក់ទៅអវចី។
	ចោរកាចល្ងង់ខ្លៅ	ប្រាជ្ញប្រាមប្រដៅ	ហៅបារាជិកស្រី
	មេបាគេកាច់	ស្លាប់ពីរស្លាប់បី	រំលូតកូនខ្ចី
		ស្មើរំលាយព្រះ។
	មានកាលមានក្ស័យ	ខ្វិនជើងខ្វិនដៃ	កខ្វេះកខ្វាស
	ខ្វាក់ភ្នែកអន្ធការ	អនិច្ចារូបណាស់	អាក្រក់កេរ្ដិ៍ខ្មាស
		តកូនតចៅ។
២២០-	អសោចសុសសាយ	សុសសព្វដល់ម្ដាយ	ដល់ពូជពង្សផៅ
	ស្លាប់ទៅរងទុក្ខ	នរកឋានក្រៅ	គេស្រុះទឹកក្ដៅ
		ស្លាប់ទៅរស់ទៀត។
	ស៊ីខ្ទះឈាមឯង	ព្រះអង្គសំដែង	ថាម៉ឺនសែនជាតិ
	ឡើងមកជាប្រេត	ហេតុកម្មមិនឃ្លាត	អត់ឃ្លាតគ្មានញាតិ
		ហែកកូនឯងស៊ី។
	ព្រះពុទ្ធលែងប្រោស	ធម៌លែងសន្ដោស	សោយទុក្ខវក់វី
	ហេតុចិត្ដឫ្យា	មិច្ឆាទិដ្ឋី	កើតជាជ្រូកញី
		គេគ្រៀវគេចាក់។
	អសង្ខេយ្យឆ្នាំ	ហេតុផលសេសកម្ម	កើតជាមនុស្សខ្វាក់
	មនុស្សខ្វិនទ្រែមទ្រម	ជាគមជាគាក់	ខ្ទើយឆ្កួតអបលក្ខណ៍
		ជាអ្នកឥតប្ដី។
	បើម្ដាយជួយព្រួត	ជួយនាំរំលូត	រំលាយកូនខ្ចី
	នរកប្រេតព្រមគ្នា	មិនឃើញរស្មី	ត្បិតចិត្ដតិរ្ថិយ
		ទាំងម្ដាយទាំងកូន។
២២៥-	ហេតុនេះគួរខ្លាច	ធម្មតាចោរកាច	មិនដែលស្ងាត់សូន្យ
	អសោចកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ	ទាំងអស់បងប្អូន	មេបាតាដូន
		កាត់កាលលែងរាប់។
	គួរប្រុងអិរិយា	កើតទាន់សាសនា	ហៅមហាមានភ័ព្វ
	ទាំងស្រីទាំងប្រុស	កុំបីឲ្យធ្លាប់	គួរខំរៀនផ្គាប់
		បរលោកលោកិយ។
	ឯខុសនឹងគាប់	បើនឹងរៀបរាប់	រាល់រូបប្រុសស្រី
	គាប់ខុសនៅចិត្ដ	ខុសគាប់នៅស្ដី	គំរប់ជាបី
		ខុសត្រូវនៅកាយ។
	កូនប្រុងប្រព្រឹត្ដ	ការកេរ្ដិ៍ឲ្យជិត	គំនិតឲ្យឆ្ងាយ
	កើតមកជាខ្មែរ	កុំប្រែក្លែងក្លាយ	ធម្មតាសប្បាយ
		វាតែងឲ្យទុក្ខ។
	ឲ្យទោសឲ្យទែង	ទាស់តែម្នាក់ឯង	ដល់ម្ដាយឪពុក
	រីឯរឿងទោស	មានតែពីរមុខ	មួយនៅនរក
		មួយនាលោកិយ។
២៣០-	លោភោទោសោ	កើតពីមោហោ	រាល់រូបប្រុសស្រី
	គួរកាន់មេត្ដា	កតញ្ញូខន្ដី	នេះជាបាលី
		ទៅកាន់បរលោក។
	ពាក្យពិតប្រដៅ	ឲ្យអស់កូនចៅ	ប្រព្រឹត្ដរៀនយក
	កូនណាមិនរៀន	កូននឹងមារយាទថោក	នឹងធ្លាក់ជ្រុលជ្រក
		ក្នុងចតុបារាយ។
	ធំស្រេចនៅស្លូត	សុខខ្លួនរហូត	ដរាបវែងឆ្ងាយ
	ខន្ដីអំណត់	សង្កត់ក្នុងកាយ	ជាតិជនទាំងឡាយ
		កំរកាន់បាន។
	ចេះហើយមិនដឹង	ចិត្ដនៅម្នះរឹង	ប្រឹងរកកម្មដ្ឋាន
	រកធម៌មិនយល់	ខ្ជិលខ្វល់ឈប់ខាន	បន្ទោសបុរាណ
		ថាគ្មាននិស្ស័យ។
	រីបាបនិងបុណ្យ	មានចិត្ដជាមុន	មាត់ជាបច្ច័យ
	នាំចុះនាំឡើង	ពីជើងពីដៃ	សន្សំសព្វថ្ងៃ
		ឈ្មោះហៅសំណាង។
២៣៥-	កើតក្នុងលោកិយ	រាល់រូបប្រុសស្រី	មានចិត្ដមានអាង
	កុសលអកុសល	ប្រទាញសងខាង	រូបនៅតេងតាង
		តែងតាមទៅមក។
	មគ្គផលសីលទាន	បើល្ងង់ឲ្យរៀន	បើគ្មានឲ្យរក
	យល់ល្អសាងស្អាត	សង្វាតជ្រៀតជ្រក	ជ្រើសរើសរៀនរក
		រក្សារូបកាយ។
	នេះជាហៅច្បាប់	ជាទីសណ្ដាប់	សណ្ដានទាំងឡាយ
	កូនចៅប្រុសស្រី	កុំបីនឿយណាយ	សង្ខេបបរិយាយ
		និដ្ឋិតំចែងចប់។
	អ្នកព្រះភិរម្យ	អាចារ្យង៉ុយខ្ញុំ	បង្គំម្រាមដប់
	លើសលស់ឆ្គាំឆ្គង	រំលងពុំគាប់	ពុំគួរសមសព្វ
		សុសសាយសេចក្ដី។
	កាយកម្មវចីកម្ម	ឈ្មោះច្បាប់បណ្ដាំ	កូនចៅប្រុសស្រី
	ជាបរមត្ថក្រៅ	មិនហៅបាលី	បរលោកលោកិយ
		ទាំងពីរកន្លែង។
២៤០-	បើលោកឯណា	ចេះចាំធម៌អាថិ	ប្រាកដជាក់ស្ដែង
	ឃើញខុសត្រង់ណា	កុំថាជាល្បែង	ដ្បិតពាក្យខ្ញុំតែង
		ឲ្យក្មេងវាភ័យ។
	មិនមែនភរភូត	កុំថាខ្ញុំអួត	ប្រាជ្ញាខ្ញុំវៃ
	ឃើញមនុស្សវង្វេង	ខ្ញុំតែងច្បាប់ថ្មី	អស់អាថិសេចក្ដី
		អេវំចប់ហោង៕

ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី​ (៥)

​​

	អ្នកប្លន់អ្នកលួច	ឆក់បានតិចតួច	បានគ្រាន់បើដែរ
	ដល់គេឃើញមុខ	ត្រូវគុកច្រើនខែ	អាក្រក់ដល់ម៉ែ
		ខូចកេរ្ដិ៍ដល់ឪ។
	ចង់ខ្ពស់បានទាប	ចចើងចង់លាភ	រែងបាត់ធនទៅ
	ពាក្យពីបូរាណ	លោកអានតំរូវ	រិកមនុស្សឥឡូវ
		ត្រូវតាមតំរាយ។
	អ្នកលួចអ្នកប្លន់	ចង់បានប្រពន្ធ	ចេញជួញស្រុកឆ្ងាយ
	ទិញងារមេស្រុក	សូកធ្វើចៅហ្វាយ	ចង់ថ្កើងសប្បាយ
		ចាយប្រាក់រាជការ។
	ឆបាំងបំបាត់	លួចបានដោយស្ងាត់	អាងមានប្រាជ្ញា
	ក្រលេកថ្នាំងដៃ	កាលៃបោះត្រា	ទាស់ភ្នែកទេវតា
		រក្សាផែនដី។
១៦៥-	មួយទៀតទូរជន	ធ្វើបាបបានបុណ្យ	គឺបុណ្យមន្រ្ដី
	ទោសទៅចងចាប់	កាប់ឥតប្រណី	បានបុណ្យមន្រ្ដី
		ព្រោះបុណ្យធ្វើបាប។
	អំពើទាំងអស់	កុំសាងឲ្យសោះ	ចៀសវាងដរាប
	កាន់សីលព្រះពុទ្ធ	ឱនលុតឱនក្រាប	បើក្រដុនដាប
		មានទេវតាជួយ។
	កូនអើយទេវតា	ស្ថិតសព្វព្រឹក្សា	រងោករងួយ
	មនុស្សទ្រូស្ដឫ្យា	ឯណានិមួយ	ទេវតាពុំជួយ
		ចំណាំស្គាល់មុន។
	មិនដែលកំបាំង	រាជការបារាំង	គេចាប់ដាក់គុក
	ដល់ខ្លួនស្លាប់ទៅ	នៅរងសោយទុក្ខ	សោយទោសនរក
		ទាំងពីរកន្លែង។
	នរកបារាំង	មានខ្សោយមានខ្លាំង	មានខ្លីមានវែង
	នរកយម្ភបាល	គេផ្ចាលឥតក្រែង	ព្រះអង្គសំដែង
		ថាលានកោដិឆ្នាំ។
១៧០-	ហេតុនេះគួរវាង	គួរចាលគួររាង	គួរចងគួរចាំ
	គួរកុំធ្វើបាប	ដរាបខ្លាចកម្ម	គួរកាន់សីលប្រាំ
		បណ្ដាំសាសនា។
	ហៃកូនចៅអើយ	ក្រលាប់អស់ហើយ	មិនដូចដូនតា
	ភ្លៀងជនខែប្រាំង	រាំងខែវស្សា	ឆ្នាំវករកា
		ត្រីស័កនេះឯង។
	រនោចផល្គុន	រកាពីមុន	ឯកស័កជាក់ស្ដែង
	ក្នុងខ្នើតផល្គុន	ជនគ្រប់កន្លែង	ទាំងគេទាំងឯង
		ធ្វើស្រែមិនបានផល។
	ឆ្នាំរោងឆស័ក	វិសាខភ្លៀងធ្លាក់	ពីររោចសំគាល់
	យប់ថ្ងៃអាទិត្យ	ងងឹតព្យុះខ្យល់	ភ្លៀងជន់ពេញថ្នល់
		ពេញវាលតូចធំ។
	ពេញអូរពេញជ្រោះ	ដើមឈើទាបខ្ពស់	រលុះរលំ
	ឫ្សីស្រុកយើង	រលើងទាំងគុម្ព	ទើបគ្រាប់វាផ្ដុំ
		ផ្ដួចដុះជាថ្មី។
១៧៥-	ឆ្នាំចកុរជូត	រាំងរីងរហូត	គ្រប់ឆ្នំាទាំងបី
	កើតទាំងជំងឺ	ស្លាប់មនុស្សប្រុសស្រី	ខាលថោះអស់ភ័យ
		ធ្វើស្រែស្រូវបាន។
	ភ្លៀងឆ្នាំម្សាញ់	រលីងក្បាលក្រាញ់	ត្រូវតាមបុរាណ
	កត្ដឹកជន់វាល	រាលសព្វស្មសាន	អ្នកស្ទឹងប៉ុន្មាន
		រលួយស្រូវអស់។
	ដាច់ថ្នល់ខានដើរ	រាជការគេប្រើ	ទាំងចាស់កំលោះ
	មមែរងកម្ម	បញ្ចាំកេរ្ដិ៍កោះ	គ្មានអ្វីស៊ីសោះ
		ដាច់ពោះក្សិណក្ស័យ។
	ខែចែត្រឆ្នាំវក	ស្រលះពពក	កើតមានសម័យ
	ជាហេតុអស្ចារ្យ	សុរិយាល្ងាចថ្ងៃ	អុត្បាតង្រៃ
		ឃើញសត្វអ្វីហោះ។
	ពីជើងទៅត្បូង	ចាស់ក្មេងមើលច្រូង	បានឃើញទាំងអស់
	មើលមិនស្គាល់ជាក់	ធ្លាក់ចំចន្លោះ	បាត់ឈឹងសូន្យសោះ
		មិនដឹងទៅណា។
១៨០-	កាលមុននោះមក	ខែបុស្សឆ្នាំវក	លែងមានប្រាជ្ញា
	មានតែមេស្រុក	វាស់បែងក្រឡា	ដីមួយហិតា
		ត្រូវសែសឹបថាំង។
	រង្វាន់មេស្រុក	ត្រូវហូតមួយទុក	ដប់ជូនបារាំង
	ទៅដល់ប៊ុយរ៉ូ	បង្ហូរដាក់ឃ្លាំង	ពូជពីរកន្ដាំង
		ក៏ជាប់ពន្ធដែរ។
	គ្មានធូរគ្មានតឹង	កូនអើយខំប្រឹង	ជាតិឯងជាខ្មែរ
	ក្មេងប្រុសជំទង់	នៅក្នុងឪម៉ែ	រាជការប្រិតប្រែ
		ថាឲ្យបង់ប្រាក់។
	កូនចៅប្រុសស្រី	កើតមកលើដី	ខំរកលុយកាក់
	បានហើយប្រឹងខំ	ផ្សំគ្នាទុកដាក់	គ្រាន់ទិញស្លៀកពាក់
		បង់ថ្លៃរាជការ។
	ភទ្របទឆ្នាំច	ចាប់គោខ្មៅស	ដុតដែកបោះត្រា
	ដល់កុរជូតឆ្លូវ	តំរូវយ៉ាងណា	នឹងកើតអស្ចារ្យ
		រហូតរាល់ឆ្នាំ។
១៨៥-	នគរថ្កើងប្លែក	សប្បាយតែភ្នែក	ក្នុងចិត្ដរងកម្ម
	កូនប្រុសបណ្ដាច់	កុំភ្លេចបណ្ដាំ	កប្បាសសូត្រថ្នាំ
		ត្រីម៉ាំលែងថោក។
	ដូងស្លាអំពៅ	អំបិលស្ករស្រូវ	មានទៅមានមក
	មានចុះមានឡើង	រាស្រ្ដយើងល្មមយក	ល្មមរេលៃលក
		គួរយកគួរខាន។
	កប្បាសនិងថ្នាំ	គួរដាស់ដីដាំ	ធ្វើដៃឯងបាន
	កុំអាងខ្ជិលពេក	កុំដេកឈប់ខាន	កុំចោលបុរាណ
		ម៉ែឪដូនតា។
	ដីកេរគរគោក	កុំអាងខ្ជិលជោក	ទៅឈ្ងោកចិនផ្សារ
	កូនចៅស្រីៗ	ខំរៀនធ្វើការ	បើគ្មានប្រាជ្ញា
		មានមាត់ចេះស្ដី។
	ឲ្យសួរចាស់ៗ	រៀនបោះកប្បាស	ថ្ពេចមូរសំលី
	រៀនកូតរៀនការ	ត្រសារពាត់រវៃ	ហូលគោមគាតក្ដី
		កុំបីចន្លោះ។
១៩០-	រៀនថ្កររៀនត្បាញ	ឲ្យចាស់បង្ហាញ	បង្ហាត់ទាំងអស់
	សំពត់បែបងាយ	លាយសូត្រអំបោះ	កុំទិញគេសោះ
		ឈ្មោះការជាស្រី។
	ទិញដូរតែលាក់	អញ្ជុលចេសចាក់	ព្រហូតជាបី
	ធ្មេញឈើឈ្នាន់ផ្សំ	ក្ដារមូរក្ដារកី	ត្រល់ខ្នារឫ្សី
		មុខប្ដីជាប្រុស។
	តាំងពីឆ្នាំច	ការអ្វីក្រៗ	ខំរៀនទៅចុះ
	ទាន់មានចាស់នៅ	ស្គាល់ត្រូវស្គាល់ខុស	ចាស់ស្លាប់រលស់
		គ្មានមនុស្សចេះដឹង។
	រកស៊ីឲ្យញឹក	ដេកយប់រលឹក	រឹតក្បិនឲ្យតឹង
	បើភ្ញាក់កាលណា	កាន់ការកាលនឹង	កូនអើយខំប្រឹង
		ទាំងប្រុសទាំងស្រី។
	រមៀតស្លឹកគ្រៃ	ជីរម្ទេសខ្ទឹមខ្ញី	មានដីដាំចុះ
	ដាំដើមអ្វីៗ	ចំណីគ្រប់ឈ្មោះ	គ្រឿងស៊ីឆ្អែតពោះ
		ជុះចោលទទេ។
១៩៥-	ជុះទិសខាងជើង	ជុះដាក់ដីយើង	កុំជុះដីគេ
	កុំជុះដាក់ផ្លូវ	ត្រូវមាត់ក្មេងជេរ	ដីសល់ទំនេរ
		ល្មមមាត់ជុះទៅ។
	សក់មួយជាដប់	ជ្រៀតសិតឲ្យសព្វ	កុំឲ្យសល់នៅ
	បើប្រាជ្ញារាក់	ចាក់ចិត្ដឲ្យជ្រៅ	ដាំចេកអំពៅ
		ដូរស្រូវអង្ករ។
	កើតមកជាមនុស្ស	មួយព្រួយចង់រស់	មួយព្រួយចង់ល្អ
	ពីនេះជាធំ	វានាំឲ្យក្រ	ចាំជាតំណ
		តជាទំនុក។
	មនុស្សមារយាទមិនប៉ិន	កូននៅខ្ញុំចិន	ព្រោះម្ដាយឪពុក
	ធ្វើស្រែមិនត្រូវ	គ្មានស្រូវជង្រុក	កូនអើយចាំទុក
		នេះមុខមេក្រ។
	មេ១ជាធំ	កំលោះក្រមុំ	ស្លៀកពាក់ចង់ល្អ
	បើបានបែបខ្មៅ	ថានៅបែបស	ទើបគ្រាន់អន់ក្រ
		ត្រដរចង់ថ្កើង។
២០០-	ក្រលាប់នគរ	រឹងរឹតកើតចោរ	ច្រើនឡើងច្រើនឡើង
	ពាលរឹងក្រអើត	ចើតម៉ើតចើតម៉ើង	ក្រដាស់យ៉ាងស្ដើង
		ចាយរហែកនៅដៃ។

ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី​ (៤)

	ប្រជែងវេលា	លឺស្គរឆ្លើយគ្នា	ប្រទប់ប្រទួន
	ស្រុកជិតភូមិផង	របងដោយខ្លួន	អាចារ្យអាងក្បួន
		ថាសុខសប្បាយ។
	កូនអើយអ្នកចាំ	យូរណាស់៤ឆ្នាំ	ព្រាត់ប្រាស់អន្ដរាយ
	ច្រើនស្លាប់បីនាក់	រស់ម្នាក់មេម៉ាយ	កូនឃើញតែម្ដាយ
		មិនឃើញអាពុក។
	មានកាលស្លាប់ស្រី	ស្លាប់ចោលកូនខ្ចី	ប្ដីនៅរងទុក្ខ
	យកប្រពន្ធទៀត	កំរពេញមុខ	កូននិងអាពុក
		បែកគ្នាខ្ចាត់ខ្ចាយ។
	កូនចៅស្រីៗ	បើនឹងយកប្ដី	កុំយកពោះម៉ាយ
	សូវនៅម្នាក់ឯង	បន្លែងនឹងម្ដាយ	អាណិតរូបកាយ
		ស្ដាយខ្លួនក្រមុំ។
១២៥-	ហៅប្រុសអភ័ព្វ	ប្រពន្ធដើមស្លាប់	មានកូនតូចធំ
	យកឯងជាចុង	បំរុងតែយំ	ច្រើនឈ្លោះជំនុំ
		ព្រួយចិត្ដម៉ែឪ។
	ហៅប្រុសចិត្ដពីរ	ពិបាករកស៊ី	រញាំរញ៉ូវ
	ឯងនឿយស្ទើរស្លាប់	ផ្គាប់ចិត្ដមិនត្រូវ	បីបួនរដូវ
		ខ្លួនឯងស្លាប់ទៀត។
	ចង្រៃខាងប្រុស	កូនអើយចាំចុះ	កុំយកខ្លួនបៀត
	ស្រីណាខំយក	ស្រីនោះបង់មារយាទ	ប្រុសព្រួយខ្ចប់ធាតុ
		ខ្ចប់គ្រប់ជាបី។
	យកទៀតជាបួន	គ្រោះដល់ស្លាប់ខ្លួន	មេម៉ាយខាងស្រី
	ប្រាកដមិនខុស	ប្រុសក្នុងលោកិយ	ស៊ូនៅអត់ប្ដី
		ស្លាប់រស់រូបមួយ។
	បើខ្លួនកំព្រា	រំពឹងមីងមា	រកស៊ីមិនព្រួយ
	កាន់មារយាទល្អ	មិនក្រគេជួយ	បងប្អូនកូនក្មួយ
		រត់ចូលឲ្យប្រើ។
១៣០-	ពោះម៉ាយមានបី	កុំយកធ្វើប្ដី	មិនគាប់ប្រសើរ
	អាមួយស្រីលែង	ស្រីគេគ្រាន់បើ	ពោះម៉ាយក្លាយដើរ
		អាងលែងប្រពន្ធ។
	ពោះម៉ាយទាំងអស់	កុំយកឲ្យសោះ	ហៅប្រុសទូរជន
	ទូរជាតិអប្រិយ	ស្រីកើតទុក្ខធ្ងន់	ហៅមួយជំនាន់
		ចំណាំមិនខុស។
	កំលោះចាស់យូរ	ចាស់ទុំគេប្ដូរ	ល្មមព្រមយកចុះ
	រកស៊ីមានបាន	សុខសាន្ដឥតឈ្លោះ	ចំរើនរូបរស់
		អាយុយឺនយូរ។
	កុំយកប្ដីប្អូន	ថោករាសីខ្លួន	រកស៊ីមិនធូរ
	គេហៅឯងធំ	សមហៅគេពូ	ច្រើនខ្ជិលមូទូ
		ម៉េះម៉ស់នឹងល្បែង។
	វាច្រើនមើលងាយ	ហៅស្ដីនិយាយ	ហៅហងហៅឯង
	ខ្លួនយើងជាស្រី	ស្រដីឥតក្រែង	យល់គេប្អូនឯង
		ឯងមើលងាយជេរ។
១៣៥-	ពាក្យចាស់លោកចង	ប្ដីទុកស្មើបង	ប្រពន្ធស្មើម៉ែ
	មើលងាយរាល់ថ្ងៃ	ចង្រៃរាល់ខែ	រកស៊ីធ្វើស្រែ
		ច្រើនខាតគ្រាប់ស្រូវ។
	គួរយកប្ដីបង	ពាក្យចាស់លោកចង	ទុកប្ដីស្មើឪ
	ខ្លួនឯងប្រមាថ	ប្រតិបត្ដិឲ្យត្រូវ	រាសីគង់នៅ
		ទេព្រិក្សរក្សា។
	ប្រពន្ធនិងប្ដី	ធំស្រេចនឹងស្រី	គត់គង់ភរិយា
	ឈ្លោះហើយច្រើនខ្សត់	ស្រីអត់លក្ខិណា	ប្ដីខ្ជិលអុស្សាហ៍
		ព្រោះរិកប្រពន្ធ។
	ជាតិស្រីមានលក្ខណ៍	ទេវតាពុំនាក់	កបកើតទ្រព្យធន
	ប្រទេចជេរវាយ	ចង្រៃទូរជន	ជួរជាតិលើសលន់
		លើសលុបលើប្រុស។
	ហៅកាឡកិណី	វាយកូនជេរស្ដី	មិនដឹងត្រូវខុស
	បើមានភ្ញៀវមក	រឹតរករឿងឈ្លោះ	អសោចសាយសុស
		រង្គោះធនធាន។
១៤០-	រកស្រីមារយាទខ្ពស់	ចេះខ្ពើមពាក្យឈ្លោះ	ចេះទ្រាំអត់ឃ្លាន
	ចេះស្លូតចេះកាច	ចេះខ្លាចចេះហ៊ាន	ចេះខ្មាសចេះអៀន
		កាចមានប្រាជ្ញា។
	កូនចៅស្រីប្រុស	ចំណាំទុកចុះ	ទុកជាតំរា
	គួរយកតំរាប់	គួរស្ដាប់ពុទ្ធដិកា	ព្រះអង្គទេសនា
		គាថាបួនបទ។
	រៀនត្រាប់អ្នកប្រាជ្ញ	បើចង់ឈ្នះកាច	យកស្លូតសង្កាត់
	ចង់ឈ្នះមនុស្សខឹង	ឲ្យប្រឹងខំអត់	វាជេរវាហត់
		វាស្បថលែងខឹង។
	ចង់ឈ្នះអសុរោះ	ស្ដីលេងឡេះឡោះ	កុំធ្វើជាដឹង
	យើងស្ដីត្រង់ណា	ឲ្យចំត្រង់ហ្នឹង	ឃើញរិកយើងរឹង
		ខ្លាចយើងខាងក្រោយ។
	ចង់ឈ្នះកំណាញ់	ក្រដេក្រដាញ់	សុំអ្វីមិនឲ្យ
	បើបានចំណី	ហុចវាញយៗ	តិចដោយច្រើនដោយ
		ក្នុងតែវាដឹង។
១៤៥-	នេះមន្ដព្រះពុទ្ធ	ប្រាជ្ញាឲ្យមុត	ឲ្យគិតថ្លែងថ្លឹង
	កុំកាចខុសខ្នាត	កើតខាតដ្បិតខឹង	កូនអើយខំប្រឹង
		កាន់ច្បាប់ទាំងបួន។
	កុំជួញរវល់	កុំតបតទល់	កើតទាស់គុំគួន
	កូនណាកាន់បាន	កូននោះសុខខ្លួន	ទោសទាស់លែងជួន
		លែងជួបមួយជាតិ។
	បើមនុស្សរែកទូល	មកនៅចំណូល	ញ៉េះញ៉ាស់ធ្វើញាតិ
	ឲ្យមើលលៃលក	កុំយកខ្លួនបៀត	វាទូលទៅទៀត
		អសារឥតការ។
	ចំណីចំណុក	បើឲ្យស៊ីចុក	ឲ្យដោយមេត្ដា
	កុំឲ្យជឿខ្ចី	ក្រែងខុសសន្យា	កើតទាស់កាលណា
		រើរែករត់បាត់។
	មនុស្សគ្មានកន្លែង	ខុសពីមារយាទឯង	មិនប្រុងប្រយ័ត្ន
	តាមទាន់តឹងទារ	វាខឹងក្ដៅក្ដាត់	គុំគួនដោយស្ងាត់
		បំភ្លាត់ឯងបាន។
១៥០-	ហេតុនេះគួរគិត	គួរកូនពិនិត្យ	ច្បាស់សុំរាប់អាន
	គួរឲ្យសុំឲ្យ	គួរខានឲ្យខាន	ត្បិតពាក្យបុរាណ
		មានពីរចំណែក។
	ចងទុកជាក្បួន	ចិត្ដល្អក្រខ្លួន	នេះពាក្យមួយប៉ែក
	មួយទៀតចិត្ដល្អ	មិនក្រយូរពេក	ឆ្នាំនេះឆ្នាំ(ស្អែក?)
		ក្នុងតែនឹងមាន។
	ចិត្ដល្អក្រខ្លួន	ចាំទុកជាក្បួន	ជាក្បាលនិទាន
	ឃើញអ្នកទុរគត	កំសត់អត់ឃ្លាន	មិនស្គាល់ពោះវៀន
		ហ៊ានឲ្យជឿខ្ចី។
	ទៅទារមិនឲ្យ	តឹងតឿនញយៗ	ខឹងប្ដឹងកើតក្ដី
	ខាតទាំងទ្រព្យចាស់	អស់ទាំងទ្រព្យថ្មី	ស្គមគោក្របី
		រវល់ក្ដីខាន់ថែ។
	ចិត្ដល្អមួយទៀត	មេត្រីជាញាតិ	សំដីខ្ចីស្រែ
	បានស្រូវស៊ីស្កប់	ត្រលប់កាច់កែ	រំលងឆ្នាំខែ
		ដកហូតមិនបាន។
១៥៥-	ឯងប្ដឹងវា ត	ក្ដីទាល់តែក្រ	អស់ឆ្នាំងអស់ចាន
	របស់ក៏ខាត	របរក៏ខាន	ដឹងអស់ប៉ុន្មាន
		ទំរាំចាញ់ឈ្នះ។
	ទ្រព្យធនអ្វីៗ	ចងការជឿខ្ចី	មើលមុខឲ្យច្បាស់
	កុំចោលច្បាប់ខ្មែរ	កុំភ្លេចច្បាប់ព្រះ	តាមតែប្រទះ
		ប្រទាញសងខាង។
	ចាំចិត្ដកណ្ដាល	បើនឹងឈឺឆ្អាល	សប្បុរសមើលយ៉ាង
	រៀនស្លូតរៀនប្រាជ្ញ	កាចកុំក្អេងក្អាង	ក្រែងគ្រោះសំណាង
		ខ្មោចខាងវាស្អប់។
	ល្អមិនក្រយូរ	ស្វែងរៀនរកគ្រូ	ស៊ូកុំស្ដាយទ្រព្យ
	គ្រូវាយកុំខឹង	ឲ្យប្រឹងខំផ្គាប់	ចេះមន្ដសាយសព្វ
		ត្រលប់ជាមាន។
	ធម្មតាអ្នកចេះ	អ្នកស្វែងចំណេះ	ចេះដ្បិតខំរៀន
	ឆ្លាក់គូរក្បូរក្បាច់	សាច់សិល្ប៍របៀន	អ្នកខ្សត់អត់ឃ្លាន
		ព្រោះចិត្ដអាក្រក់។
១៦០-	ខូចខិលល្ងង់ខ្លៅ	គ្រូជេរប្រដៅ	ខឹងលបសំលក់
	របេញរបុញ	ភូតភរកុហក	ស៊ូប្លន់លួចឆក់
		មិនខំធ្វើស្រែ។

ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី (៣)

	ប្រពន្ធនិងប្ដី	អាយុវែងខ្លី	យើងមើលមិនច្បាស់
	កុំយកពូជល្បែង	ពូជភ្លេងអារក្ខ	បើម្ង៉ៃបង់ប្រាក់
		រកអាយុវែង។
	អំបូរពង្សពូជ	ត្រកូលធ្លាប់ខូច	វាខូចមិនលែង
	ពូជចោរស្រីៗ	យកប្ដីចិត្ដឯង	មិនគិតកោតក្រែង
		ខ្លាចចិត្ដមេបា។
	កូនចៅស្រីៗ	បើនឹងយកប្ដី	ឲ្យមើលកិរិយា
	មួយភ្លេងអារក្ខ	មួយអ្នកបាណា	មួយអ្នកផឹកស្រា
		មួយអ្នកចង់ស្រី។
	មួយអ្នកក្រមាច់	លេងផោមលេងអាច់	ច្រើនអាយុខ្លី
	ប្រកាច់ដាច់លក្ខណ៍	ជាន់អារក្ខព្រៃ	មួយគឺមន្រ្ដី
		ធ្វើក្រមជំទប់។
៨៥-	ជំទយតែដើរ	មេស្រុកគេប្រើ	ទាំងថ្ងៃទាំងយប់
	មានមួកខ្វះឆ័ត្រ	កំរមានគ្រប់	មួយទៀតកុំភប់
		ជួញប្រាំប្រការ។
	ប្រាកដជាខុស	លក់សត្វទាំងរស់	មិនចេះអនិច្ចា
	សព្វសត្វអ្វីៗ	បក្សីបក្សា	ព្រាត់មេព្រាត់បា
		ទេវតាលោកលក់។
	លោកិយនេះខ្សត់	យម្ភបាលគេកត់	នៅស្ថានរក
	មួយហួយអាប៉ោង	ប៉ោបៀគ្រប់មុខ	កូនអើយចាំទុក
		ក្រគ្រប់ប្រាំបី។
	ឯអ្នកទាំងអស់	រកស៊ីម៉េះម៉ស់	ច្រើនជាងស្រីៗ
	ប្រាជ្ញានោះវែង	គំនិតនោះខ្លី	ប្រពន្ធជេរស្ដី
		អាងឈ្លោះបំពាន។
	នេះពូជអ្នកក្រ	រស់ទាំងត្រដរ	ទាំងអត់ទាំងឃ្លាន
	ធ្វើគុណនឹងគេ	រកគេសងគ្មាន	ហេតុនេះកុំរៀន
		ទាំងប្រាំបីផ្លូវ។
៩០-	យ៉ាងអ្នកនេសាទ	មិនដែលសង្វាត	ធ្វើស្រែបានស្រូវ
	ប្រព្រឹត្ដសាងកម្ម	ប្រចាំរដូវ	វង្វេងខុសត្រូវ
		ព្យាយាមសំលាប់។
	អន្ទាក់ជង់កុក	អង្រុតឈ្នាងឈ្នក់	គ្រប់គ្រឿងប្រដាប់
	ថ្លុកបៀត្រពាំង	ទប់បាំងបាចចាប់	ចោលស្រូវកណ្ដាប់
		កណ្ដុរកាត់អស់។
	កំពប់ខ្ចាត់ខ្ចាយ	ខូចខាតអន្ដរាយ	មិនស្ដាយស្រណោះ
	យប់រវល់ប្របក់	ចង់បានត្រីរ៉ស់	ខែភ្លឺរវល់ឆ្លុះ
		ដើរដេញសំពោច។
	វក់តែសប្បាយ	ដើរដេញទន្សាយ	ដើរចងសន្ទូច
	អំពើអស់នោះ	ច្រើនខ្វះស្រូវពូជ	ធ្វើបានតិចតួច
		អាងជឿគេស៊ី។
	កូនអើយបំណុល	ចងការជឿបុល	មួយឡើងជាពីរ
	អ្នកភ្លេងអារក្ខ	ច្រើនទឹមគោញី	ធ្វើស្រែមួយពីរ
		ធ្វើសោះតែខាន។
៩៥-	ថ្ងៃដេកក្រភ្ញាក់	យប់លៀងអារក្ខ	ឈឺឆ្អាលសន្ដាន
	គេស្ដីគេពឹង	នឹងឈប់មិនបាន	គេរករាប់អាន
		កាលមានធុរៈ។
	ផ្លុំប៉ីកូតទ្រ	ស្រែកច្រៀងវាយស្គរ	មិនបានលុយកាក់
	ឯងពឹងគេវិញ	គេគ្មានជំពាក់	ពឹងបានម្នាក់ៗ
		ដោយសារឲ្យថ្លៃ។
	ឡើងត្នោតភ្ជួរស្រែ	កំរទាន់គេ	ដ្បិតដេកដល់ថ្ងៃ
	ច្រូតកាត់ចង់ឆាប់	ជួលគេពេញថ្លៃ	ចំណេះចង្រៃ
		នាំខាតធ្វើការ។
	ឯខ្មោចអារក្ខ	ស្លាប់ដប់រស់ម្នាក់	ថ្វាយចេកថ្វាយស្រា
	សំពះនឹកគុណ	ខ្មោចប្រេតដូនតា	មិនដែលអ្នកណា
		នឹកគុណអ្នកភ្លេង។
	ឯអ្នកប្រមឹក	ប្រមូលកនផឹក	ធ្វើភឿននឹងក្មេង
	សំដីច្រើនតឹង	ស្រវឹងវង្វេង	ចំហរអួតក្អេង
		មិនចេះក្រខ្សត់។
១០០-	អួតទាំងបំពាន	ផឹកម្ង៉ៃលុយមាន	ផឹកម្ង៉ៃលុយអត់
	ឯងចេះតែកិន	ចិនគិតតែកត់	ផឹកដល់កំណត់
		យកស្រែបញ្ចាំ។
	សល់ថ្នាលមួយពីរ	វាយគោស្ងោរស៊ី	មិនគិតខ្លាចកម្ម
	ផឹកជ្រុលហួសល្បត់	អត់បាយរាប់ឆ្នាំ	អស់ស្រែបញ្ចាំ
		បញ្ចាំកូនទៀត។
	កំណើតផឹកស្រា	ផឹកផុតមេត្ដា	ផឹកជ្រុលហួសមាឌ
	អ្នកមួយផឹកស្ទើរ	ល្ងីល្ងើចេះឆ្លៀត	ម្យ៉ាងផឹកផុតមារយាទ
		ច្រើននៅខ្ញុំចិន។
	រែកទឹកពុះអុស	វាទុញវាតុះ	ចាក់កែវផឹកសិន
	ស៊ូរែកខំអត់	សំពត់ខើចក្បិន	ទំរាំបាយឆ្អិន
		ចិនដួសហៅស៊ី។
	ឆ្ងាញ់តែម្នាក់ឯង	ឆ្អែតហើយខំស្វែង	ខំលើកខំលី
	ដងទឹកស្រោចគ្រប់	ស្រោចខ្ទឹមម្ទេសជី	ខ្ញុំចិនម្ង៉ៃពីរ
		វិលទៅរវាំងផ្ទះ។
១០៥-	ឯអ្នកចង់ស្រី	ប្រពន្ធពីរបី	ថាឯងអ្នកណាស់
	គន់ឯសំពត់	តែមួយបន្លាស់	ពាក់អាវបំណាស់
		កំរមានថ្មី។
	ផ្ទះលេចវាលល្វឹង	ជញ្ជាំងចងហ៊ឹង	ស្លាធ័របាយសី
	ខួចប្រេងក្រមួន	ម្លូស្លាបារី	កំលោះពីរបី
		ចោមរោមរៀនស្នែហ៍។
	រៀនស្នាលរៀនស្និទ្ធ	កើតក្ដីពីក្ដិត	ព្រួយចិត្ដម៉ែឪ
	កូនអើយប្រពន្ធ	អាងមន្ដពូកែ	ត្រូវគុករាប់ខែ
		អស់ស្រែត្រពាំង។
	ធម្មតាប្រពន្ធ	បានដោយសីលមន្ដ	ដោយស្ងាត់កំបាំង
	រកស៊ីលៀនភ្នែក	បានវែកខ្វះឆ្នាំង	បានល្អីកន្ដាំង
		នៅខ្លះចង្អេរ។
	បាននេះខ្វះនោះ	ក្រហេតុពីព្រោះ	អាពុកម្ដាយជេរ
	បើចូលជំនុំ	មិនរម្យដូចគេ	អង្គុយវេះវេរ
		មិនហ៊ានហាលមុខ។
១១០-	នេះពុតអ្នកក្រ	ចាំជាតំណ	តជាទំនុក
	ប្រយ័ត្នដំនៀល	គេដៀលអាពុក	កូនអើយចាំទុក
		ចាំតកូនចៅ។
	រក្សាពូជពង្ស	បើខ្លួនល្ងឹតល្ងង់	ស្ដាប់ចាស់ប្រដៅ
	កុំស្អប់អ្នកប្រាជ្ញ	កុំខ្លាចអ្នកខ្លៅ	បើមនុស្សឆោតឆៅ
		កូនឯងកុំភប់។
	កុំភ័យខ្លាចអត់	មើលឲ្យប្រាកដ	គួរយកគួរឈប់
	គួរឈានគួរឈោង	តោងមើលឲ្យគ្រប់	កុំចេះតែងប់
		មិនស្ដាប់ឪម៉ែ។
	រកប្ដីប្រពន្ធ	ឲ្យគិតឲ្យគន់	ឲ្យមើលថួនថែ
	ត្រកូលក្រខ្សត់	ប្រាកដតាមខ្សែ	បីដូចឈើផ្លែ
		មិនដែលចេះក្លាយ។
	ជូរផ្អែមធំតូច	ដើមក្រូចផ្លែក្រូច	ដើមស្វាយផ្លែស្វាយ
	ពូជស្រីចោរក្បត់	មិនអត់សាហាយ	ពូជស្រីមេម៉ាយ
		ពីម្ដាយដល់កូន។
១១៥-	រើសពូជមិនខុស	ពូជសាំងនិងប្រុស	ទាំងអស់បងប្អួន
	ពូជសែនមេបា	ពីតាដល់ដូន	ពូជល្អសុទ្ធសូន្យ
		ពីដូនដល់ចៅ។
	រករូបមិនក្រ	អាក្រក់ហើយស	មារយាទល្អហើយខ្មៅ
	ស្រីក្មេងមានខ្មាស	ប្រដូចតាមផៅ	ចាស់ចង់ប្រដៅ
		មិនសូវខុសខាន។
	ពាក្យចាស់លោកថា	ធ្វើស្រែចំការ	ស្ដាប់មហាសង្រ្កាន្ដ
	ធ្វើម្ដងខុសខាត	ធ្វើម្ដងទៀតបាន	ធ្វើតាមប្រមាណ
		ប្រមើលទឹកភ្លៀង។
	រកប្ដីប្រពន្ធ	ឲ្យគយឲ្យគន់	រើសរករូបរាង
	ពូជថ្លៃល្មមយក	ពូជថោកល្មមវាង	រូបល្អរិកល្អៀង
		នាងកុំប្រសព្វ។
	ជាតិស្រីនិងប្រុស	បើបានជាខុស	ខុសទាល់ថ្ងៃងាប់
	បើបានរូបល្អ	កំរមានភ័ព្វ	មានខុសមានគាប់
		ដូចស្រែចំការ។
១២០-	មួយទៀតអ្នកចាំ	អាពុកចំណាំ	ទុកជាតំរា
	កុំយកតំរាប់	កុំស្ដាប់អាចារ្យ	បើនឹងរៀបការ
		កុំការប្រធួន។

ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី (២)

៤១-	រាជ្យបារាំងសេស	កូនកុំប្រហែស	កុំថ្នមរូបកាយ
	ដើរគិតដេកគិត	ជួញជិតជួញឆ្ងាយ	បើចង់សប្បាយ
		ស្រេចនៅមានទ្រព្យ។
	រាជ្យហ្លូងពីមុន	រកស៊ីរែកពុន	មានក្រតាមភ័ព្វ
	រាជ្យលោកឥឡូវ	ត្រូវខំឲ្យញាប់	តែខ្ជិលច្រើនជាប់
		ខ្នោះជើងខ្នោះដៃ។
	តាំងពីឆ្នាំច	ចាំជាដំណ	ទំនិញឡើងថ្លៃ
	ចងក្បិតឲ្យតឹង	ប្រឹងកុំសំចៃ	សញ្ជឹងយប់ថ្ងៃ
		កុំឲ្យក្រខ្សត់។
	បើចង់ស្រាលខ្លួន	រៀនសូត្រឲ្យមួន	ឲ្យមាំឲ្យស្ទាត់
	កុំចេះស្ទាក់ស្ទើ	ល្ងីល្ងើឥតបទ	បើចេះប្រាកដ
		ប្រាក់រត់តាមហៅ។
៤៥-	កុំថ្នមកំលាំង	កាប់ជីកចូកចាំង	កុំថារងាក្ដៅ
	រៀនអ្វីឲ្យឆ្អិន	កុំឲ្យខ្លោចឆៅ	កុំដេកតែខ្លៅ
		ក្រក្រៅសន្ដាប់។
	បើល្ងង់ឲ្យចេះ	រករៀនតំរិះ	រិះរកតំរាប់
	អិន្រ្ទីឆ្វេងស្ដាំ	កុំចាំគេប្រាប់	រៀនស្ដីរៀនស្ដាប់
		រៀនមើលឲ្យស្ដែង។
	កើតមកជាមនុស្ស	ទាំងស្រីទាំងប្រុស	មិនដែលចេះឯង
	បើក្រឲ្យមាន	វិញ្ញាណចេះក្រែង	គិតគ្រប់កន្លែង
		កុំដេកតែក្រ។
	កុំប្លន់កុំលួច	កុំខ្ជិលកុំខូច	កុហកឆូវឆ
	បោកប្រាសយកប្រាក់	ច្រវាក់ជាប់ក	កាន់មារយាទល្អ
		សុច្ចរិតត្រឹមត្រូវ។
	កូនអើយរកស៊ី	កកាយធរណី	ធ្វើស្រែយកស្រូវ
	កុំតាមអ្នកណា	បាតាមតែឪ	លើកភ្លឺជិតផ្លូវ
		កុំស្រាស់បន្លា។
៥០-	គេដើរយប់ថ្ងៃ	មុតជើងមុតដៃ	ដឹងចៀសទៅណា
	ចៀសចុះជាន់ស្រូវ	ហើយជេរផ្ដាសា	កូនម្ដាយអាណា
		ស្រាស់ដើរមិនរួច។
	កុំយកគល់ឈើ	ទៅដាក់ពីលើ	ទោះធំទោះតូច
	ជំពប់ជើងគេ	គេថាឯងខូច	ជេរដៀលដល់ពូជ
		ប្រដូចមេបា។
	លើកភ្លឺឲ្យធំ	បង្ហាប់ឲ្យមាំ	គាប់ភ្នែកទេវតា
	ស្មើបានសង់ស្ពាន	នឹងមិនផលា	កើតសាធុការ
		អាយុយឺនវែង។
	កូនអើយធរណី	បើតាមគម្ពីរ	ដែលលោកសំដែង
	កុំចង់បានធំ	ក្រមុំឆ្វេលឆ្វែង	កុំលើកដីឯង
		លបដាក់ស្រែគេ។
	អំពើអាក្រក់	មួយចំរៀកសក់	ធ្លាក់ទៅនិរយេ
	បច្ចុប្បន្នលោកិយ៍	កើតក្ដីវាយជេរ	មិនដែលសុខទេ
		ព្រោះដីមួយហត្ថ។
៥៥-	កុំជួញចង់ទាស់	ខូចខាតរបស់	អស់ទ្រព្យសម្បត្ដិ
	ចង់គង់ប្រយោជន៍	ឲ្យចេះប្រយ័ត្ន	ពាក្យឪមួយមាត់
		ឲ្យគិតមួយម៉ោង។
	សំអាតផ្ចិតផ្ចង់	លើកភ្លឺឲ្យត្រង់	កុំលើកឲ្យកោង
	អ្នកកុំប្រហែស	ក្រែងមានប្រហោង	លើកមើលទំនង
		ទំនាបទឹកហូរ។
	ចំនួនទឹកស្ទឹង	ទឹកព្រែកទឹកបឹង	ទឹកវាលទឹកអូរ
	អ្នកលើលិចស្រូវ	ត្រូវបើកបង្ហូរ	អ្នកក្រោមកុំថ្ងូរ
		បន្ធូរហួសទៅ។
	រាំងរឹងថ្ងៃយប់	កុំឲ្យបាក់ជ្រៅ	ឆាប់លើកឆាប់ទប់
	កត្ដឹកចេញខ្យល់	តំកល់ទឹកនៅ	បើចង់បានស្រូវ
		ស្រេចនៅត្រឹមថែ។
	កុំយកគ្រាប់ត្នោត	ទៅដាំទៅដោត	ពីលើភ្លឺស្រែ
	ចិត្ដគិតប្រមាណ	ចង់បានផ្កាផ្លែ	ដាំដុះដង្ហែ
		បង្ហិនខ្លួនឯង។
៦០-	ដល់ត្នោតឡើងគល់	ឡើងកើតនាំខ្វល់	ធាងលូតឡើងវែង
	ភ្ជួររាស់ជាប់នឹម	ក្របីជាប់ស្នែង	ទទើសទទែង
		ភ្ជួរឆ្វេងមិនត្រូវ។
	ដល់ត្នោតវាធំ	មានស្លឹកវាទុំ	វាជ្រុះក្នុងស្រូវ
	ស្រែឆ្ងាយពីផ្ទះ	ឃ្លាតណាស់ពីផ្លូវ	ទំរាំតែទៅ
		រលួយស្រូវអស់។
	កូនអើយកុំឆោត	បើចង់បានត្នោត	ដាំដោយកៀនកោះ
	ដីទួលចំការ	ឯណាចន្លោះ	ដាំជារបស់
		ជាយជួររបង។
	របៀបចំការ	ថែទាំរក្សា	យូរៗស្រាស់ម្ដង
	ស្រាស់ឲ្យត្រូវជួរ	មើលគួរសមផង	កុំបើកមុជឆ្លង
		ទៅស្រាស់ខាងក្រៅ។
	មិនគាប់ប្រសើរ	របងវាដើរ	អ្នកម្ខាងវាក្ដៅ
	កើតក្ដីកើតក្ដាំ	អស់ខោអស់អាវ	ខឹងអស់ញាតិផៅ
		ពីព្រោះចំការ។
៦៥-	មួយទៀតរបង	ជិតផ្លូវអ្នកផង	គេទៅណាៗ
	ធ្វើឲ្យទូលាយ	កុំរាយបន្លា	កាប់ឆ្កេះទាត់ឆ្ការ
		ឲ្យឆ្ងាយពីផ្លូវ។
	កុំធ្វើចង្អៀត	ក្រែងយប់អាធ្រាត្រ	ខ្លះមកខ្លះទៅ
	ចៀសគ្នាមិនរួច	បើកបរកាត់ស្រូវ	ជេរម្ដាយតាមផ្លូវ
		រហូតដល់ផ្ទះ។
	កូនអើយអ្នកចាំ	អ្នកកុំចងកម្ម	មានពៀរច្រើនណាស់
	ជាតិក្រោយខ្វក់ខ្វិន	កខ្វេះកខ្វាស	សូវចោលដីខ្លះ
		មិនខាតប៉ុន្មាន។
	កុំខ្លាចតែក្រ	ធ្វើរិកមិនល្អ	ច្រើនកើតរឱស្ថាន
	រអែករអោក	បាត់ញាតិសន្ដាន	ឥតគេរាប់អាន
		មានតែគេស្អប់។
	កាន់រិកឲ្យខ្ពស់	ឲ្យខ្ពើមពាក្យឈ្លោះ	ទើបបានជាគាប់
	យកឆោតដាក់ខ្លួន	ច្រើនមានគេរាប់	បើខ្លួនឥតទ្រព្យ
		កុំធ្លាប់ហ៊ានខ្ចី។
៧០-	គ្រប់ការសារពើ	ចង្អេរកញ្ជើ	កន្ដាំងតៅល្អី
	រនាស់រទេះ	គោសេះក្របី	បើបានជាខ្ចី
		ខ្ចីប្រាក់គេទិញ។
	យកមករកស៊ី	ខែមួយខែពីរ	សងប្រាក់គេវិញ
	របស់បានយើង	ជាជើងជួញចេញ	ឯទ្រព្យនោះមិញ
		ពេញជាទ្រព្យឯង។
	កុំខ្ចីគេប្រើ	តែមួយដំណើរ	មិនយូរអង្វែង
	ជួនជាបាក់បែក	ជជែកទាស់ទែង	សងគេមិនលែង
		ចាស់ផ្លាស់ជាថ្មី។
	កើតមកជាប្រុស	គិតឲ្យសព្វសុស	កុំឲ្យសល់អ្វី
	បួសរៀនធម៌អាថិ	សាស្រ្ដាបាលី	បរលោកលោកិយ
		កុំបីចន្លោះ។
	សឹកមករកស៊ី	កកាយធរណី	ធ្វើជាគ្រហស្ថ
	កុហកជឿបុល	បំណុលរុំកោះ	ច្រើនគេដាក់ខ្នោះ
		អស់ស្រែចំការ។
៧៥-	ធ្វើរាស្រ្ដរកស៊ី	ចិញ្ចឹមគោញី	ថែទាំព្យាបាល
	ក្រហេតុពីខ្ជិល	មានត្បិតអុស្សាហ៍	អ្នកមានប្រាជ្ញា
		មិនស្មើគំនិត។
	កំណើតសំណាង	សំណូមសូមសាង	កកើតពីគិត
	ពីកាលជាតិមុន	បុណ្យព្រេងអតិត	កើតរូបគំនិត
		ទើបកើតសំណាង។
	ឯមនុស្សសំណល់	ល្ងង់ល្ងើងឿងឆ្ងល់	ទាស់ទែងក្អេងក្អាង
	ដប់ឆ្នាំនេះហើយ	ប្រកាន់ម្យ៉ាងៗ	ខ្លះអួតសំណាង
		ខ្លះអាងគំនិត។
	កូនចៅប្រុសស្រី	រកប្រពន្ធប្ដី	ឲ្យរកស្រុកជិត
	បើរកស្រុកឆ្ងាយ	ឲ្យម្ដាយពិនិត្យ	ឲ្យត្រឹមត្រូវពិត
		ពូជពង្សាវតារ។
	កូនអើយអ្នកចាំ	កុំជឿខែឆ្នាំ	កុំជឿតំរា
	ពាក្យក្បួនទាំងឡាយ	កើតពីមនុស្សចារ	ពីដូនពីតា
		ចារតាមសំគាល់។
៨០-	អ្នកជឿតែពូជ	អំបូរធ្លាប់ខូច	វាខូចរាងរាល់
	ពូជមានវាមាន	ពូជទាល់វាទល់	កុសលអកុសល
		យើងមើលមិនជាក់។

ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី (១)

និពន្ធដោយ ភិរម្យភាសាអ៊ូ

១-	អ្នកព្រះភិរម្យ	ភាសាអ៊ូខ្ញុំ	បង្គំនឹកគុណ
	ព្រះពុទ្ធព្រះធម៌	ព្រះសង្ឃជាមុន	គុណគាប់មហាធ្ងន់
		មាតាបិតា។
	ឧបជ្ឈាយ៍ជាធំ	កាលចាប់ដៃខ្ញុំ	ឲ្យធម៌កេស
	អនុសាវន	ព្រះកម្មវាចា	គុណតួអក្ខរា
		ទាំងសាមសិបបី។
	ខែចែត្រឆ្នាំច	ចត្វាស័កក	កគិតកាព្យថ្មី
	លើច្បាប់ប្រដៅ	កូនចៅប្រុសស្រី	តូចក្ដីធំក្ដី
		ចូរស្ដាប់គ្រប់គ្នា។
	ដ្បិតមនុស្សឥឡូវ	យកខុសជាត្រូវ	យកឆ្កួតធ្វើជា
	អំពើអាក្រក់	ឡិកឡក់លីលា	ព្រហើនពានពារ
		អាងមាសអាងប្រាក់។
៥-	អាងព្រើលអាងប្រាជ្ញ	អាងកោងអាងកាច	អាងកាប់អាងចាក់
	អាងជើងអាងដៃ	អាងវាយអាងធាក់	អាងគុកច្រវាក់
		អាងម៉ាស៊ីនកាត់ក។
	អាងសុទ្ធតែខុស	កូនអើយចាំចុះ	អាងនោះមិនល្អ
	អ្នកគិតឲ្យល្អិត	ដ្បិតស្រុកលោកក្រ	ប្រមាណតំណ
		តទៀតទៅមុខ។
	សាសនានៅឆ្ងាយ	លែងបានសប្បាយ	មានតែកើតទុក្ខ
	កើតទាន់លោកីយ៍	លឺតែទំនុក	ដំណែលអាពុក
		ចូរចាំគ្រប់គ្នា។
	អ្នកជឿពាក្យចាស់	ជឿចាំឲ្យណាស់	កុំធ្វើបំពារ
	អ្នកហ៊ានស្បែកដាច	អ្នកខ្លាចស្បែកជា	មនុស្សចោរប៉ោបៀ
		កុំយកខ្លួនបៀត។
	ឃើញរិកគេល្អ	ទោះបីមានក្រ	យកគេជាញាតិ
	គួររាប់អ្នកក្រៅ	ផៅអ្នកឯទៀត	រាប់រើសមារយាទ
		សុចរិតត្រឹមត្រូវ។
១០-	រៀនបទរៀនបាទ	កុំកោងហួសខ្នាត	កុំភ្លាត់ខុសផ្លូវ
	កុំភ្លើនភ្លេចម៉ែ	កុំប្រែហួសឪ	ឃើញចាស់សក់ស្កូវ
		កុំសូវមើលងាយ។
	បន្ទន់អាត្មា	ខ្លាចមេខ្លាចបា	ខ្លាចតាខ្លាចយាយ
	បំរើមហាក្សត្រ	ប្រយ័ត្នស្ដេចទាយ	ពាក្យពិតទំនាយ
		រលាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
	ពាក្យស្ដេចពាក្យគ្រូ	មានប្រៃមានជូរ	កំរពីរោះ
	ជួនទាយឲ្យទាប	ជួនទាយឲ្យខ្ពស់	ទាយឲ្យសក្ដិយស
		ទាញចុះកុំខឹង។
	បំរើមើលភេទ	ចំណាំព្រះនេត្រ	ហេតុខ្លួនឲ្យដឹង
	ខ្លួនខ្ជិលហៃព្រើល	លោកមើលសំលឹង	សំលក់ឲ្យប្រឹង
		ខំប្រិតសូត្ររៀន។
	បំរើមើលពុត	ប្រាជ្ញាឲ្យមុត	ស្មារតីឲ្យមាន
	បើខ្លៅឲ្យប្រាជ្ញ	បើខ្លាចឲ្យហ៊ាន	ចង់បានរបៀន
		កុំអៀនកុំខ្មាស។
១៥-	ពុតលោកថាធំ	ជ្រងោប៉ុនភ្នំ	ឯងមើលមិនច្បាស់
	បំរើលោកណា	លោកហ្នឹងជាម្ចាស់	លោកស្អប់អ្វីណាស់
		ប្រាសចោលឲ្យឆ្ងាយ។
	កុំឈមឈរជិត	កុំយកធ្វើមិត្រ	ភ្លាត់ខ្លួនអន្ដរាយ
	បើប្រពន្ធកូន	បងប្អូនចៅហ្វាយ	អាពុកឬម្ដាយ
		ឱនកាយប្រតិបត្ដិ។
	អ្នកកុំមើលងាយ	ឃើញគេរីករាយ	ព្រួយខ្លួនប្រយ័ត្ន
	ត្រកូលញាតិផៅ	កូនចៅមហាក្សត្រ	ស្មើថ្លើមប្រមាត់
		ប្រមាថមិនបាន។
	ទោះអ្នកដទៃ	អ្នកព្រៀងអ្នកព្រៃ	ដែលលោករាប់អាន
	កុំថាតែមនុស្ស	ទោះសត្វតិរិច្ឆាន	ឯស្អប់មិនបាន
		ជួយថែរក្សា។
	របស់រឺទ្រព្យ	ដែលជាសំអប់	កុំបាច់សំអាត
	ទ្រព្យណាសំលាញ់	អស់អញឱហាត	ចូរចៅសង្វាត
		ជួយថែរក្សា។
២០-	កុំជិះកុំជាន់	ស្មៅផ្ទីអាចម៍មាន់	ពាក្យចាស់ឧមា
	បុរាណហៅផ្ទី	ពីរបីប្រការ	កុំស៊ីត្រង់ណា
		ជុះដាក់ត្រង់ហ្នឹង។
	សាច់សាលោហិត	កុំផ្ដួលផ្ដេកផ្ដិត	ផ្ដួចទោសកើតប្ដឹង
	អាពុកផ្ដែផ្ដាំ	ចូរចាំចេះថ្លឹង	សាច់ថ្លើមសួតឆ្អឹង
		និងស្បែកខាងក្រៅ។
	សាច់សួតក្នុងខ្លួន	ទុកស្មើបងប្អួន	ប្រពន្ធកូនចៅ
	សរសៃនិងស្បែក	ចែកជាញាតិផៅ	ខ្ញុំស្រីខាងក្រៅ
		ជាស្មៅអាច់មាន់។
	ស្រីខ្ញុំកំដរ	បើឃើញរូបល្អ	កុំលលូកលាន់
	កុំលួចលបលេង	ក្រែងម្ចាស់គេទាន់	កុំភប់កុំភាន់
		អាប់អន់អាត្មា។
	បើអ្នកមានយស	មានសក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់	គាប់នឹងរាជការ
	ធ្វើធំធ្វើថី	មន្រ្ដីមានត្រា	ព្រះហ្លួងឧកញ៉ា
		សាលាកុង្សីយ៍។
២៥-	ចេះច្បាប់បារាំង	កុំភ្លេចសច្ចំ	កតញ្ញូខន្ដី
	កុំឆ្មើងហួសមាឌ	ភ្លេចញាតិប្រុសស្រី	ជំនុំកាត់ក្ដី
		យកឧបេក្ខា។
	កុំកាន់សីហលោ	កុំកាន់លោភោ	ទោសោមោហោ
	កុំជក់អាភៀន	កុំឃ្លានផឹកស្រា	កុំស្អប់ត្រង់ណា
		សច្ចាយកត្រង់។
	ល្អងលោមពិសោធ	កុំឆបញ្ឆោត	បញ្ចូលឲ្យបង់
	ឲ្យបែកឲ្យបាក់	ពាក្យសត្យពាក្យសង្ឃ	កូនអើយផ្ចិតផ្ចង់
		តំរង់ស្មារតី។
	កុំភ្លើនឃើញប្រាក់	កុំភ្លើភ្លាត់សក្ដិ	ធ្លាក់ទៅអវចី
	កាន់ធម៌ទសពិធ	រឹតឡើងរាសី	គាប់ពីលោកិយ៍
		ដល់បរលោកនាយ។
	អ្នកក្ដីជាភ្លើង	កុំកាត់ជាន់ជើង	អ្នកម្ខាងមើលងាយ
	ចៅក្រមជាទឹក	រលឹករំលាយ	កុំជេរកុំវាយ
		បង្ខំនាំខុស។
៣០-	ចោរលួចចោរប្លន់	រីចោរស្ម័គ្រស្មន់	តណ្ហាស្រីប្រុស
	កុំស្អប់ខាងណេះ	បញ្ឆេះខាងណោះ	លួងលោមបញ្ចុះ
		បញ្ចូលចិត្ដក្ដី។
	កុំដុតឲ្យក្ដៅ	បើឃើញអ្នកខ្លៅ	ប្រាជ្ញាគ្នាខ្លី
	កុំឃើញប្រាក់ប្រុស	បន្ដុះខាងស្រី	បើកាន់ច្បាប់ថ្មី
		កុំចោលច្បាប់ចាស់។
	កុំដៀលអ្នកស្រែ	ត្រកូលឯងខ្មែរ	កុំប្រែក្រលាស់
	ក្រលេកមើលគុណ	ទន់ខ្លួនសំពះ	កុំធ្វើអ្នកណាស់
		កុំត្មះអ្នកក្រ។
	អ្នកកុំភ្លេចគុណ	គ្រូលេខនព្វន្ដ	គ្រូសូត្រអក្សរ
	កុំចាប់ដៃទាញ	គំនាប់ងក់ក	កុំជជែកត
		ស្មើមិត្ដសំលាញ់។
	រាស្រ្ដរត់ចូលជ្រក	សួរសាចទៅមក	កុំអើឯងអញ
	ពាក្យពុំពិរោះ	គេកើតមួក្នាញ់	គេដៀលផ្ចាលផ្ចាញ់
		អន្ដរាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
៣៥-	កុំឆ្មើងអាងបុណ្យ	ស្រដីឲ្យទន់	ពោលពាក្យពិរោះ
	ខ្លួនអ្នកនឹងថ្កើង	នឹងឡើងសក្ដិយស	កុំឆ្លៀតនាំឈ្លាះ
		ញុះញង់អ្នកធំ។
	កុំស្អប់អ្នកតូច	បើឃើញគ្នាខូច	គួរគិតប្រមុំ
	ទោសគ្នាតិចតួច	ផ្ដួចឡើងជាធំ	ផ្សែងពួតជាដុំ
		ផ្លុំឆេះជាភ្លើង។
	កុំភ្លើនភ្លេចខ្លួន	ចេះសាសន៍ចិនយួន	កុំចោលខ្មែរយើង
	កុំធ្វើក្រអើត	កុំពើតកុំពើង	កុំពាក់ស្បែកជើង
		ចូលវត្ដលោកសង្ឃ។
	ដោះមួកដាក់ឆ័ត្រ	ឱនកាយប្រតិបត្ដិ	លំអុតឱនអង្គ
	កុំស៊ីតាមឃ្លាន	កុំហ៊ានតាមចង់	កាន់ច្បាប់ស្រុកហ្វង្ស៍
		កុំបង់សាសនា។
	កុំចង់ថ្កើងពេក	កុំលើកដំណេក	ហួសមេហួសបា
	តែងខ្លួនឲ្យល្មម	មើលពូជពង្សា	សង្ខេបនិដ្ឋិតា
		រឿងផ្គប់បុណ្យសក្ដិ។
៤០-	បើទៅជារាស្រ្ដ	ប្រាជ្ញាវៃឈ្លាស	គូរវាសឆ្លកឆ្លាក់
	ឲ្យឆ្លៀតរែកពុន	បើធ្ងន់សុំដាក់	ខំរកមាសប្រាក់
		ឲ្យគ្រាន់ទាន់ចាយ។

ច្បាប់ស្រី (៥)

ច្បាប់ស្រី (តចប់)

	ខ្លួនឯងចិញ្ចែងរូបរាង	ខ្លួនសល្អជាង	ថាប្ដីមិនសម។
	មាក់ងាយមួយប្ដីមិនខំ	ធ្វើការលេលាំ	ឡែឡដើរលេង។
	ឆ្លៀតឆ្លើយបោះពាក្យគគ្រេង	ឈ្លោះជេរមិនឈ្វេង	គិតខុសមាត្រា។
	មាក់ងាយមួយប្ដីផឹកស្រា	ស្រវឹងចោលការ	ដើរលេងតែតោ។
	ពាក្យក្អេងរាំច្រៀងឡោៗ	ឲ្យឆ្កែព្រុសឆោ	ផ្អើលភ្ញាក់កូនចៅ។
	ឮមាត់ប្ដីហើយខឹងក្ដៅ	ប្រទេចជេរទៅ	តាមដោយចិត្តក្នាញ់។
	មាក់ងាយមួយទៀតនោះមិញ	ត្បិតប្ដីស្រឡាញ់	លលូកប្រឡែង។
	មួលបិចចាក់ចុចជាល្បែង	មិនមានកោតក្រែង	បានចិត្តជេរវិញ។
	ត្បិតតែយល់គេស្រឡាញ់	ស្រដីផងមិញ	គំរោះគំរើយ។
(២១០)	ធ្វើក្នាញ់បែរចេញព្រងើយ	គេនឹងកន្តើយ	ក្និចក្នក់មាយា។
	ពុំបានក្សេមក្សាន្តនឹងគ្នា	មាក់ងាយនេះជា	គំរប់ប្រាំពីរ។
	កូនអើយនេះហើយច្បាប់ស្រី	ឲ្យកូនពិសី	រករៀនរក្សា។
	យកទុកក្នុងអង្គអាត្មា	ប្រសើរក្ដាត់ណា	កើតសុខសួស្ដី។
	ប្រសើរទាំងនាលោកិយ	ទោះបរលោកក្ដី	សឹងលុះប្រាថ្នា។
	ទោះចិត្តគន់គិតសច្ចា	ជាពុទ្ធមាតា	សឹងបានបរិបូរណ៍។
	ដូចចិត្តឆុតឆាប់ពុំយូរ	កបកើតសម្បូរ	សម្បត្តិទ្រព្យផង។
	កើតយសខ្ពង់ខ្ពស់កន្លង	យឺនយូរឥតហ្មង	ដូចក្ដីប្រាថ្នា។
	ច្បាប់នេះឧត្តមថ្លៃថ្លា	ទោះស្រីឯណា	ឮហើយមានភ័ព្វ។
	ជាល្អកម្របានស្ដាប់	ស្ដាប់ហើយចូរចាប់	ចូរចាំគ្រប់គ្នា។
(២២០)	បានដល់មគ្គផលសួគ៌ា	ប្រសើរសោភា	ចូរចាំកុំភ្លេច។
	ចរចាអស់អាថ៌ពាក្យពេចន៍	ពាក្យពិតកាព្យកិច្ច	បរិបូរណ៍ប្រពៃ។
	ប្រាជ្ញាប្រែរីឯនាមនៃ	ខ្ញុំឈ្មោះម៉ឺន មៃ	មែនមានសទ្ធា។
	មានចិត្តកួចគិតកាព្យា	កបកើតជ្រះថ្លា	ត្រេកត្រង់កុសល។
	សច្ចាប្រាថ្នាមគ្គផល	ផុរផុសយោបល់	លេចលើកទុកនៅ។
	ទោះបីសេចក្ដីខុសត្រូវ	សូមទានតម្រូវ	តម្រង់ឲ្យផង។
	កុំត្មះតិះដៀលឡើយហោង	សូមសាងផលផង	ទុកតសាសនា។
	សម្រាប់ជាច្បាប់មាត្រា	សូរេចបការា	បរិបូរណ៍ចែងចប់៕

ច្បាប់ស្រី (៤)

ច្បាប់ស្រី (ត)

	មិនហ៊ានឆ្លើយឈ្លោះរំលង	តតបទៅផង	ក្រែងឮកេរ្តិ៍ឆ្ងាយ។
	មួយចេះប្រដាប់រៀបបាយ	ប្ដីដើរជិតឆ្ងាយ	មិនហ៊ានបរិភោគ។
	អត់ចាំទម្រាំប្ដីមក	ជួបជុំទើបយក	បរិភោគផងគ្នា។
	នេះឯងហៅទាសភរិយា	សម្ដេចភគវា	ទេសនាប្រោសប្រាប់។
	បើអស់ស្រីណាបានស្ដាប់	យកទុកជាច្បាប់	ក្នុងប្រាណសព្វថ្ងៃ។
	លុះអស់អាយុក្សិណក្ស័យ	បានទៅកើតឰ	តុសិតសួគ៌នាយ។
	នឹងបានក្សេមក្សាន្តពណ្ណរាយ	សេពសុខសប្បាយ	និរទុក្ខកយា។
	រីឯប្រពន្ធពុំជា	ពេជ្ឈឃាតភរិយា	ចរិតមានបួន។
	កុំឲ្យយកទុក្ខក្នុងខ្លួន	ឲ្យចៀសចេញជួន	កើតកម្មវេរា។
(១៦០)	មួយចិត្តគំនិតចង់ជា	ឆ្លាស់ឆ្លើយបំពារ	បំពានឲ្យប្ដី។
	ប្រទូសរឹងរូសខ្ញូវខ្ញី	មិនចេះចាញ់ប្ដី	ថាឯងគ្រាន់បើ។
	ឆ្លើយឆ្លងសូរសងបណ្ដើរ	ចង់ឈ្លោះឲ្យស្មើ	ឲ្យលើសប្ដីវិញ។
	មួយមិនចង់ធ្វើបំពេញ	បង្អាប់ប្ដីវិញ	ឲ្យថ្កើងខ្លួនឯង។
	អាងចេះដៀលតិះពុំក្រែង	ឲ្យប្ដីស្ដាប់ឯង	ដោយចិត្តអន្ធពាល។
	មួយមានចិត្តនោះស្រើបស្រាល	ចង់ត្រេកត្រអាល	ចោលពេញមុខប្ដី។
	មួយចិត្តទ្រឹស្ដិទ្រុស្ដអប្រិយ	ចង់សម្លាប់ប្ដី	ស្រឡាញ់ប្រុសទៀត។
	គិតកាប់សម្លាប់បង់ម្សៀត	នឹងយកប្រុសទៀត	ធ្វើប្ដីមរណា។
	រីឯសត្រូវភរិយា	ចរិតពុំជា	ប្រាំពីរប្រការ។
	មួយមិនខ្លាចប្ដីអាត្មា	បង្គាប់ត្រង់ណា	ពុំធ្វើតាមចិត្ត។
(១៧០)	មួយទ្រឹងទ្រមឹងស្ងៀមស្ងាត់	ប្ដីសួរបីម៉ាត់	ពុំស្រដីផង។
	មួយប្ដីស្រដីគន្លង	ប្រដៅច្បាប់ផង	ពុំចូលចិត្តស្ដាប់។
	មួយមិនចង់ឲ្យប្ដីគាប់	មិនចង់ប្រដាប់	ឲ្យប្ដីថ្កុំថ្កើង។
	មួយទោះនឹងស្រដីឡើង	ពាក្យធំចចើង	ចចេសនឹងប្ដី។
	មួយទោះប្ដីលោះខ្ញុំស្រី	វាបម្រើប្ដី	មិនឲ្យអាក់អន់។
	ឃើញគាប់រីងស្អប់ក្នាញ់គ្នាន់	ក្នុងចិត្តប្រច័ណ្ឌ	ជេរថានាយអាយ។
	មួយត្បិតប្ដីមានសាហាយ	ហួរហែកសុសសាយ	ឲ្យប្ដីអាស្រូវ។
	រីចោរភរិយានោះកូវ	ចរិតពុំត្រូវ	មានបីប្រការ។
	មួយចង់ចាយទ្រព្យប្ដីណា	ឲ្យខូចអសារ	មិនគង់ជាល្អ។
	មួយប្ដីឃ្មាតខ្មីខំរក៍	របស់បានមក៍	មិនថែទាំទុក។
(១៨០)	លួចឲ្យទៅម្ដាយឪពុក	ប្ដីសួររកមុខ	មិនប្រាប់ឡើយណា។
	មួយខ្ជិលមិនចង់ធ្វើការ	កុហកមុសា	ថាឯងរវល់។
	ដេកលេងចំខែងអស់កល	លុះប្ដីគេយល់	ពុតធ្វើជាឈឺ។
	ទទូរដេកថ្ងូរហ៊ឺៗ	ប្ដីហៅមិនឮ	ពុតចង់តែស្លាប់។
	នេះហៅប្រពន្ធពុំគាប់	ស្រីណាកាន់ខ្ជាប់	ពុំដែលរសាយ។
	លុះអស់អាយុក្ល័យក្លាយ	ធ្លាក់ទៅអបាយ	ទាំងបួនចំពូក។
	តែងនឹងរងទុក្ខរងសោក	រំដោះរួចមក	កើតជាមនុស្សខ្ទើយ។
	ហេតុអកុសលនេះហើយ	ត្បិតខ្លួនឥតត្រើយ	ធ្វើខុសគន្លង។
	ខុសវត្តប្រតិបត្តិឆ្គាំឆ្គង	មិនរៀងមិនរង	ខុសនឹងច្បាប់ស្រី។
	មាក់ងាយនោះមានប្រាំបី	មានក្នុងបាលី	ព្រះធម៌លោកថា។
(១៩០)	មាក់ងាយមួយនោះឯងណា	ត្បិតប្ដីពិការ	មិនបានមាំមួន។
	ខឹងស្អប់ធុញថប់មិនទ្រាំ	មិនមានរកថ្នាំ	គ្រូគ្រោះមេមត់។
	មើលប្ដីឲ្យជាឆាប់ផុត	ខឹងវិញមិនអត់	បន់ឲ្យប្ដីស្លាប់។
	មាក់ងាយមួយប្ដីខ្សត់ទ្រព្យ	គ្មានកេរកោះគាប់	ស្មើនឹងអាត្មា។
	ដៀលត្មះថាច្រាសដោយសារ	ព្រោះខ្ជិលធ្វើការ	ទើបគ្មានរបស់។
	មាក់ងាយត្បិតប្ដីអប្បយស	ឯងត្រកូលខ្ពស់	ពូជពង្សពុំស្មើ។
	ឆ្មើងខ្លួនឲ្យប្ដីបម្រើ	ឈ្លោះឡើងហើយដើរ	ដៀលត្មះពូជពង្ស។
	មាក់ងាយមួយត្បិតប្ដីល្ងង់	ខ្លៅខ្លួនទ្រមង់	ទ្រមក់យឺតយូរ។
	ដៀលត្មះពុំចេះអាសូរ	សម្ដីខ្មោះខ្មូរ	មិនក្រែងប៉ុនសក់។
	មាក់ងាយមួយប្ដីអាក្រក់	សាច់ខ្មៅប៉ប៉ក់	មុខអុតស៊ីសុស។
(២០០)	កន្ទ្រល រោងរលក្រអុះ	សក់ស្កាញស្កូវសុស	ពោះធំប៉ុនពាង។

ច្បាប់ស្រី (៣)

ច្បាប់ស្រី (ត)

	លោកទុកស្មើកុកទំផ្ទះ	រង្គំរង្គះ	នឹងបង់អស់ទ្រព្យ។
	កន្លងជើងប្ដីពុំគាប់	ព្រោះចិត្តចង់ឆាប់	រំលងជើងប្ដី។
	ស្មើសត្វលលកស៊ីខ្មោចខ្មី	ហើយច្រាលអប្រិយ	កើតព្យាធិរោគា។
	ចង្រៃមួយនៃរាល់គ្នា	ចេញចូលមាត់ទ្វារ	ពុំបានបិទបាំង។
	ធ្វេសប្រាណខុសខានមិនរាំង	មិនរុញបំបាំង	មើលយល់សាយសុស។
	ទុកស្មើគេអុជចន្លុះ	ឲ្យចោរចូលផ្ទះ	យកទ្រព្យទាំងឡាយ។
	ស្រីមួយសើចលេងក្អាកក្អាយ	ឮលេខចម្ងាយ	រំលងផ្ទះបី។
	ស្មើសត្វចចាតបក្សី	ចូលភូមិផងក្ដី	ចង្រៃក្ដាត់ណា។
	ស្រីមួយដេកដាក់កាយា	ប្រះប្រែអាត្មា	ឲ្យខ្នងទៅប្ដី។
(១១០)	ទុកស្មើពស់ក្រាយអប្រិយ	ឡើងផ្ទះឥតបី	ឥតបើគណនា។
	ចង្រៃកាចក្រៃពុំជា	នឹងព្រាត់ប្រាសគ្នា	ពុំបានវែងឆ្ងាយ។
	ស្រីមួយសក់វែងអន្លាយ	រំសុសរំសាយ	សក់សោតរេរា។
	នៅមាត់អណ្ដូងមាត់ទ្វារ	បីដូចមជ្ជរា	ឆ្មាលាក់ក្រចក។
	ចង្រៃឥតបីបើរក	រេរាសំកក	មិនចុកសក់ងាយ។
	ស្រីមួយដើរទៅទាត់ជាយ	ឮលាន់ស្ទើរធ្លាយ	ប្រថពីសន្ធឹក។
	សំពត់ដាច់ដាចមិននឹក	ដើរឮគគឹក	ស្មើសូររន្ទះ។
	ញ៉ាំញើសំណើរលះ	ដាក់ជើងលើផ្ទះ	គគ្រាំងគគ្រេង។
	កក្រើកផ្ទះទាំងបីល្វែង	ដូចកលគេសែង	របស់ចេញទៅ។
	ស្រីមួយឃើញទ្រព្យនៅផ្លូវ	កន្លងហួសទៅ	មិនចាប់ចេញទុក។
(១២០)	ពុំចេរចំណេរទៅមុខ	ពុំចេះដាក់ទុក	រាយរាល់តែល្វែង។
	ទ្រព្យនោះរលោះចេញឯង	ចង្រៃទាស់ទែង	ធ្វើឲ្យអន្តរាយ។
	ទោះឆីចំណីនូវបាយ	លបលូកកកាយ	ពមពុំសណ្ដាប់។
	កូនអើយនេះហើយចូរស្ដាប់	ហៅក្ដីឧបទ្រព	ទាំងដប់ប្រការ។
	ឲ្យចៀសអស់ទាំងនេះណា	ឲ្យរៀនលក្ខណា	ទាំងប្រាំពីរផង។
	គឺព្រះមានបុណ្យកន្លង	ទេសនាចែងចង	ជាបទគាថា។
	មួយមាតុមួយមិត្តភរិយា	កាតុភរិយាជាតិ	ទាសភរិយាផង។
	ទាំងបួនប្រសើរឥតហ្មង	គួរឲ្យចាំចង	ទុកក្នុងអង្គា។
	រីឯហៅមាតុភរិយា	ប្រពន្ធនោះជា	លោកទុកស្មើម្ដាយ។
	ចរិតបីប្រការក្នុងកាយ	មួយចង់ខ្វល់ខ្វាយ	ប្រយោជន៍ឲ្យប្ដី។
(១៣០)	បានថ្កើងរុងរឿងឮល្បី	មិនឲ្យអាប់ប្ដី	ឲ្យបានសក្តិយស។
	មួយបើប្ដីស្លៀកពាក់ចាស់	យកថ្មីឲ្យផ្លាស់	ចាស់ស្លៀកខ្លួនឯង។
	ចេះរៀបរណ្ដាប់តាក់តែង	ចំណីផងស្វែង	រកមកឲ្យប្ដី។
	មួយបើប្ដីឈឺថ្កាត់អ្វី	ព្រួយប្រឹងមើលប្ដី	រកថ្នាំសង្កូវ។
	រកពេទ្យមេមត់នូវគ្រូ	គ្រោះយាមគន់គូរ	មើលប្ដីឲ្យជា។
	រីឯហៅកាតុភរិយា	ប្រសើរសោភា	ប្រពន្ធស្មើបង។
	នោះមានចរិតពីរផង	ដូចប្អូននិងបង	ចិត្តមូលមួយប្រាណ។
	មួយធ្វើឲ្យប្ដីក្សេមក្សាន្ត	របស់ប្ដីបាន	ចេះទុករក្សា។
	មួយទោះឮពាក្យអ្នកណា	គេតិះដៀលថា	ស្រដីពីប្ដី។
	ពុំត្រូវអាស្រូវអប្រិយ	ចេះការកេរ្តិ៍ប្ដី	បែរបានជាសុខ។
(១៤០)	ទោះបីបើប្ដីមានទុក្ខ	គិតឲ្យបានសុខ	យកខ្លួនធានា។
	មួយសោតឯមិត្តភរិយា	មានចរិតជា	បីប្រការមិញ។
	បីដូចកលមិត្តសម្លាញ់	មានចិត្តអស់អញ	មិនឲ្យមានហ្មង។
	បីដូចកលប្អូននិងបង	ប្រាសយូរលង់ហោង	ទើបមកជួបគ្នា។
	មានចិត្តប្រតិព័ទ្ធមហិមា	ត្បិតបានជួបគ្នា	មិនឲ្យមានហ្មង។
	មួយមានមារយាទកន្លង	ទោះឃើញប្រុសផង	មិនល្អៀងចិត្តទៅ។
	រីទាសភរិយានោះកូវ	ក្នុងមាត្រាត្រូវ	ប្រពន្ធខ្ញុំប្ដី។
	ចរិតប្រាំបីប្រការខ្មី	មួយចិត្តខ្លាចប្ដី	ក្រែងប្ដីវាយជេរ។
	ប្រុងចិត្តការគិតខ្មាសគេ	មិនឲ្យប្ដីជេរ	បន្ទោសខ្លួនបាន។
	ទោះខឹងប្ដីក្រៃប៉ុន្មាន	មិនចេះហៅហាន	ឆ្លើយឈ្លោះតមាត់។
(១៥០)	មួយទោះប្ដីនោះកាចក្ដាត់	ខឹងដល់វាយវាត់	ជេរចោរដកទង។

ច្បាប់ស្រី (២)

ច្បាប់ស្រី (ត)

	ឲ្យនាងប្រណិប័តន៍ជឿជាក់	កុំធ្វើឲ្យអាក់	ឲ្យអន់ចិត្តប្ដី។
	អត់ឱនខ្លាចខ្លួនជាស្រី	កុំឲ្យស្រដី	ទុកគេជាស្មើ។
	ទោះកើតហេតុភេទសារពើ	ពាក្យពុំប្រសើរ	ជញ្ជឹងចាំស្ដាប់។
	ទោះប្ដីស្រដីពុំគាប់	ពុំគួរឲ្យប្រាប់	បានដឹងដល់ម្ដាយ។
	កើតខឹងរែងរីងខ្ចរខ្ចាយ	ឮពាក្យពីម្ដាយ	ខ្សឹបខ្សៀវប្រាប់ប្ដី។
	មិនក្សាន្តបែកបានពីប្ដី	កើតជាសម្ដី	សួរចុះសួរឡើង។
	ពុំស្ងាត់ស្ងៀមមាត់ចចើង	ជជែកនាំឡើង	ចចើងមិនបាត់។
	តតាំងពាក្យខ្លាំងមិនស្ងាត់	មិនស្ងៀមឲ្យបាត់	ឲ្យបានទីសុខ។
	ជជែកស្ទើរបែកទាំងស្រុក	មិនមានហៅសុខ	យូរលង់ឡើយនៃ។
(៦០)	នេះហៅភ្លក់ភ្លើងទាំងបី	ម្ដាយផ្ដាំកូនស្រី	ឲ្យខំរក្សា។
	នាងគម្ដែងក្រឡា	ខុសឆ្គងម្ដេចម្ដា	ម្ដាយផ្ដាំកូនស្រី។
	ឲ្យអត់សង្កត់ហឫទ័យ	កូនកុំស្រដី	ដើមប្ដីកំបាំង។
	កុំជេរកុំចេញជាខ្លាំង	ខ្សត់ខ្សោយខ្លៅខ្លាំង	នាងកុំមើលងាយ។
	ល្ងង់ខ្សោយប្រើឲ្យនិយាយ	ណែនាំលេងលាយ	ឲ្យស្រួលវាចា។
	ទោះប្ដីស្រដីម្ដេចម្ដា	ខេខឹងជេរថា	បោះពាក្យទម្ងន់។
	ក្រោធក្រេវឆុលឆេវមិនអន់	មិនអាក់ស្រោកស្រន់	ដោយចិត្តគ្នាន់ក្នាញ់។
	រអ៊ូរទាំទន្ទេញ	ជេរថាជន្លេញ	ត្បិតទាស់នឹងចិត្ត។
	ឲ្យកូនស្រីស្ងួនខំអត់	ឲ្យបានរលត់	រលាយកំហឹង។
	កុំកូនកាន់ខ្លួនប្រែប្រឹង	តតបទៅនឹង	អ្នកជាស្វាមី។
(៧០)	ខេខឹងក្រញឹងសម្ដី	មិនគិតខ្លួនស្រី	ស្រដីទ្រគោះ។
	ប្រកែកស្ដីពាក្យគំរោះ	គំរាមបញ្ឆេះ	បញ្ជោរឲ្យខឹង។
	រឹងរូសមើលមុខសម្លឹង	សម្លក់ទៅរឹង	ចចឹងចង់ឈ្លោះ។
	រឹងឆ្លងឆ្លើយពាក្យបញ្ឆេះ	បំបែកជាឈ្លោះ	បំបែរពុំទៀង។
	ជេរថាឆ្កែឆ្មាបំព្រៀង	ដៀលត្មះបញ្ឆៀង	បញ្ឈឺចិត្តប្ដី។
	បោះបោកប្រទះអ្វីៗ	ចាប់ចោលទៅដី	បែកបាក់ពុំគិត។
	មិនស្រួលទទួលបាត់មាត់	ម្នះម្នាក្នុងចិត្ត	ឲ្យបានប្ដីចាញ់។
	ទើបបានសុខចិត្តជាវិញ	ហៅស្រីម្នះម្នេញ	អាប់កេរ្តិ៍យសឆ្ងាយ។
	ហៅកូនស្រីស្ងួនមាសម្ដាយ	ខុសណាស់នាងអាយ	កុំធ្វើដូចគេ។
	ទោះបីបើប្ដីនាងជេរ	នាងចូលទៅឯ	ដំណេកគិតសិន។
(៨០)	ចេញមកនាងយកពាក្យទន់	ស្រដីឲ្យអន់	ស្រាយទោសនោះទៅ។
	ទោះបីបើប្ដីប្រដៅ	ចូរនាងចាំនៅ	ទុកក្នុងអាត្មា។
	ពាក្យពេចន៍កុំភ្លេចឡើយណា	ក្រែងឆ្គងម្ដេងម្ដា	ត្បិតបានផ្ដាំស្រាប់។
	ព្រោះឯងមិនក្រែងមិនស្ដាប់	ពាក្យគេបង្កាច់	បង្កើតតែឈ្លោះ។
	ឥតសុខអាក្រក់តែឈ្មោះ	ឮគេប្រឈ្លោះ	មិនចេះហៅល្ហែ។
	នេះពុំរាប់ជាស្ត្រីទេ	ជាអ្នកប៉ោឡែ	ចិត្តចោរដកទង។
	ឲ្យមាត់បង្គ្របប្ដីផង	ឲ្យគេស្ដាប់ហោង	ថាឯងគ្រាន់បើ។
	គឺមោះនាងនោះមិនប្រើ	មិនបើកឲ្យដើរ	បញ្ចើឲ្យទេ។
	ទោះបីប្ដីប្រើមាសមេ	កុំកូនចំអែ	ចំអៀកមិនទៅ។
	ឆ្ងាយជិតកុំគិតរង់នៅ	ក្រោកក្រេសដើរទៅ	កុំឲ្យប្ដីជេរ។
(៩០)	កុំទៅនៅយូរផ្ទះគេ	រវល់ទំនេរ	រវៀសមកណា។
	ហៃកូនខ្លឹមខ្លួនមាតា	ជាស្រីនេះណា	កម្រណាស់នាង។
	មិនថាត្បិតល្អរូបរាង	មិនរើសត្បិតជាង	ចេះការទាំងគ្រប់។
	មិនបានស្គាល់ទិគោរព	ស្គាល់ទេឧបទ្រព	ទាំងដប់ប្រការ។
	ហៅតែនឹងល្អរូបា	ពិតហើយចេះការ	គួរកោតដោយយ៉ាង។
	មួយរូបល្អសសន្លាង	ឥតគេផ្ទឹមខាង	ច្បាប់ផងមិនចេះ។
	ល្អពិតគំនិតមិនផេះ	ទោះខ្មៅក្រងេះ	ការសោតសមគួរ។
	គឺមោះនាងនោះមិនជួ	ចេះដឹងសមគួរ	ស្គាល់អស់ឥរិយា។
	នេះឯងពីព្រេងលោកថា	ហៅល្អរូបា	កបកល្យាណី។
	ហៃកូនស្រីស្ងួនពិសី	ម្ដាយប្រាប់អំពី	ឧបទ្រពចង្រៃ។
(១០០)	កាន់ក្បាលប្ដីហើយរកចៃ	មិនបានលើកដៃ	បិទទូលសំពះ។

ច្បាប់ស្រី (១)

និពន្ធដោយ បណ្ឌិត ម៉ឺន ម៉ី

ច្បាប់ស្រី

(១)	នេះបទកំណត់ចងជា	ភុជង្គលីលា	ចងជាច្បាប់ស្រី។
	កាលនាងឥរន្ទវតី	ចរចាកតាមប្ដី	គឺបុណ្យកយក្សា។
	នាងវិមលាជាព្រះមាតា	បើកបន្ទូលថា	ហៃកូនពិសី។
	នាងនឹងត្រាច់ត្រង់តាមប្ដី	ចេញចាកអំពី	ពិភពនាគនេះ។
	ទៅឋានមនុស្សលោកនាយអេះ	ចូរនាងចាំចេះ	បម្រើស្វាមី។
	ធ្វើវត្តប្រតិបត្តិប្រក្រតី	កុំឲ្យស្វាមី	អាក់អន់ចិន្ដា។
	នាងអើយគម្ដែងក្រឡា	ជាម្ចាស់សិរសា	កូនកុំមាក់ងាយ។
	ហៃកូនស្រីមាសម្ដាយ	ក្រណាស់នាងអាយ	តាមដោយច្បាប់ស្រី។
	ក្រមួយមិនបានសម្ដី	ពាក្យទន់តិចនៃ	ឲ្យញាតិចូលចិត្ត។
(១០)	ក្រមួយមិនចេះរិះគិត	ឃើញញាតិឆ្ងាយជិត	ហៅឡើងឆីស្លា។
	ទោះមានមិនមានក្ដីណា	ពាក្យផ្អែមចរចា	ទើបគេស្រឡាញ់។
	កុំជួចិត្តស្មូរកំណាញ់	មិនមានអស់អញ	នឹងញាតិសន្ដាន។
	កើតយសរបស់ផងបាន	កើតសុខក្សេមក្សាន្ដ	ពីព្រោះកូនស្រី។
	ទោះនឹងនិយាយស្រដី	ការកេរជាស្រី	កុំស្ដីឡេះឡោះ។
	ថាលេងដូចក្មេងញ៉េះញ៉ោះ	ឃើញប្រុសកម្លោះ	សសៀរចូលជិត។
	សើចព្រៀងកញ្ឆៀងមិនគិត	ប្រុសព្រើលបានចិត្ត	វាហ៊ានដោយសារ។
	ហៅស្រីអប្រិយឥតការ	ឥតមានឥរិយា	មារយាទក្នុងខ្លួន។
	សើរើពុំធ្វើនឹងនួន	ស្រដីមិនមួន	មិនមានអៀនអន់។
	ឃើញគេបៀតបែរគយគន់	សើចសួរចំអន់	ចំអកឲ្យប្រុស។
(២០)	ហៅស្រីអប្រិយទុយ៌ស	មិនខ្លាចខ្លួនខុស	មារយាទក្រឹត្យក្រម។
	ធ្វើការអង្គុយច្រឡំ	នឹងសមពុំសម	ថាឯងជាស្រី។
	មិនកោតមិនខ្លាចចិត្តប្ដី	ឲ្យប្រុសដទៃ	មាក់ងាយប្ដីណា។
	ហៅស្រីឥតលក្ខណា	ឥតមានកិរិយា	មារយាទពុំសម។
	ធ្វើការផងណាប្រើខំ	ទោះត្បាញចាក់ដំ	នាងខំឲ្យហើយ។
	កុំទុកទៅមុខទៀតឡើយ	ថាចាំបង្ហើយ	កម្រណាស់ណា។
	ទោះធ្វើហូលគោមព្រែផ្កា	ដាក់ត្បាញហើយណា	បានស្រេចសឹមធ្វើ។
	ធ្វើឲ្យកើតកេរ្តិ៍ប្រសើរ	ហើយកុំឲ្យដើរ	លេងផ្ទះគេណា។
	ឱស្ងួនខ្លឹមខ្លួនរក្សា	នាងខំធ្វើការ	ទាន់ខ្លួនក្រមុំ។
	មានប្ដីបានអ្វីជាខំ	រវល់កូនយំ	កម្រចេះឆ្លាត។
(៣០)	ព្រួយចិត្តគំនិតចង្អៀត	មួយហើយមួយទៀត	យំទារតែឆី។
	រីងព្រួយទាំងមួយទាំងពីរ	រកបានឲ្យឆី	ទើបបានបាត់មាត់។
	ទៅកាន់ការធ្វើឲ្យស្ទាត់	ហូលគោមគាត់កាត់	អន្ទងត្បាញទៅ។
	កុំទុកក្នុងស្មុគស្មាញនូវ	ក្រែងដល់យូរទៅ	ខាតខូចអសារ។
	ហៃកូនស្រីស្ងួនមាតា	ចូរចាំរក្សា	កុំភ្លេចស្មារតី។
	ចូររករៀនយកច្បាប់ស្រី	ឲ្យកោតខ្លាចប្ដី	គម្ដែងក្រឡា។
	ធ្វើវត្តប្រតិបត្តិសោតណា	ឲ្យនាងរក្សា	ភ្នក់ភ្លើងទាំងបី។
	ឲ្យកាត់ឲ្យគង់ប្រក្រតី	សព្វថ្ងៃកុំឲ្យបី	ភ្លេចផ្លុំឲ្យឆេះ។
	ក្រែងរាលដូចដាលព្រាយប្រេះ	កើតក្ដៅរលេះ	រលាយអស់អង្គ។
	ភ្លើងក្រៅកុំនាំទៅក្នុង	ឲ្យឆេះបំផ្លុង	ឬផ្លុំបង្កាត់។
(៤០)	ភ្លើងក្នុងមិនប្រុងប្រយ័ត្ន	នាំមកបង្កាត់	ឲ្យឆេះឯក្រៅ។
	អុជអាលបណ្ដាលឲ្យក្ដៅ	ដាលដល់កូនចៅ	អសោចអប្រិយ។
	ឲ្យនាងខំប្រុងស្មារតី	មើលភ្លើងទាំងបី	រក្សាឲ្យគង់។
	ភ្លើងនោះឲ្យកូនពុំលង់	នឹងឲ្យឧត្ដុង	ឧត្ដមកន្លង។
	កើតយសរបស់ទ្រព្យផង	បរិបូរឥតហ្មង	ប្រសើរក្ដាត់ណា។
	ភ្លើងមួយនោះឲ្យរក្សា	គឺគុណមាតា	បិតាស្ងូនគ្រង។
	ឲ្យនាងធ្វើដោយគន្លង	ប្រណិប័តន៍កុំឆ្គង	នឹងម្ដាយឪពុក។
	ឲ្យខំថែទាំញ៉ឹកញ៉ុក	ចំណីចំណុក	ចំណង់អាត្មា។
	កុំឃ្លានទុកឆីឡើយណា	ឆ្ងាញ់ឈ្ងុយពិសា	ជូនជាប្រក្រតី។
	ពាក្យពេចន៍ការកិច្ចអ្វីៗ	អត់ឱនកុំបី	ឲ្យអាក់ចិន្ដា។
(៥០)	ភ្លើងមួយគម្ដែងក្រឡា	គឺប្ដីអាត្មា	ឋិនថេររួមរ័ក្ស។