ច្បាប់​ល្បើក​ថ្មី (១)

និពន្ធដោយ ភិរម្យភាសាអ៊ូ

១-	អ្នកព្រះភិរម្យ	ភាសាអ៊ូខ្ញុំ	បង្គំនឹកគុណ
	ព្រះពុទ្ធព្រះធម៌	ព្រះសង្ឃជាមុន	គុណគាប់មហាធ្ងន់
		មាតាបិតា។
	ឧបជ្ឈាយ៍ជាធំ	កាលចាប់ដៃខ្ញុំ	ឲ្យធម៌កេស
	អនុសាវន	ព្រះកម្មវាចា	គុណតួអក្ខរា
		ទាំងសាមសិបបី។
	ខែចែត្រឆ្នាំច	ចត្វាស័កក	កគិតកាព្យថ្មី
	លើច្បាប់ប្រដៅ	កូនចៅប្រុសស្រី	តូចក្ដីធំក្ដី
		ចូរស្ដាប់គ្រប់គ្នា។
	ដ្បិតមនុស្សឥឡូវ	យកខុសជាត្រូវ	យកឆ្កួតធ្វើជា
	អំពើអាក្រក់	ឡិកឡក់លីលា	ព្រហើនពានពារ
		អាងមាសអាងប្រាក់។
៥-	អាងព្រើលអាងប្រាជ្ញ	អាងកោងអាងកាច	អាងកាប់អាងចាក់
	អាងជើងអាងដៃ	អាងវាយអាងធាក់	អាងគុកច្រវាក់
		អាងម៉ាស៊ីនកាត់ក។
	អាងសុទ្ធតែខុស	កូនអើយចាំចុះ	អាងនោះមិនល្អ
	អ្នកគិតឲ្យល្អិត	ដ្បិតស្រុកលោកក្រ	ប្រមាណតំណ
		តទៀតទៅមុខ។
	សាសនានៅឆ្ងាយ	លែងបានសប្បាយ	មានតែកើតទុក្ខ
	កើតទាន់លោកីយ៍	លឺតែទំនុក	ដំណែលអាពុក
		ចូរចាំគ្រប់គ្នា។
	អ្នកជឿពាក្យចាស់	ជឿចាំឲ្យណាស់	កុំធ្វើបំពារ
	អ្នកហ៊ានស្បែកដាច	អ្នកខ្លាចស្បែកជា	មនុស្សចោរប៉ោបៀ
		កុំយកខ្លួនបៀត។
	ឃើញរិកគេល្អ	ទោះបីមានក្រ	យកគេជាញាតិ
	គួររាប់អ្នកក្រៅ	ផៅអ្នកឯទៀត	រាប់រើសមារយាទ
		សុចរិតត្រឹមត្រូវ។
១០-	រៀនបទរៀនបាទ	កុំកោងហួសខ្នាត	កុំភ្លាត់ខុសផ្លូវ
	កុំភ្លើនភ្លេចម៉ែ	កុំប្រែហួសឪ	ឃើញចាស់សក់ស្កូវ
		កុំសូវមើលងាយ។
	បន្ទន់អាត្មា	ខ្លាចមេខ្លាចបា	ខ្លាចតាខ្លាចយាយ
	បំរើមហាក្សត្រ	ប្រយ័ត្នស្ដេចទាយ	ពាក្យពិតទំនាយ
		រលាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
	ពាក្យស្ដេចពាក្យគ្រូ	មានប្រៃមានជូរ	កំរពីរោះ
	ជួនទាយឲ្យទាប	ជួនទាយឲ្យខ្ពស់	ទាយឲ្យសក្ដិយស
		ទាញចុះកុំខឹង។
	បំរើមើលភេទ	ចំណាំព្រះនេត្រ	ហេតុខ្លួនឲ្យដឹង
	ខ្លួនខ្ជិលហៃព្រើល	លោកមើលសំលឹង	សំលក់ឲ្យប្រឹង
		ខំប្រិតសូត្ររៀន។
	បំរើមើលពុត	ប្រាជ្ញាឲ្យមុត	ស្មារតីឲ្យមាន
	បើខ្លៅឲ្យប្រាជ្ញ	បើខ្លាចឲ្យហ៊ាន	ចង់បានរបៀន
		កុំអៀនកុំខ្មាស។
១៥-	ពុតលោកថាធំ	ជ្រងោប៉ុនភ្នំ	ឯងមើលមិនច្បាស់
	បំរើលោកណា	លោកហ្នឹងជាម្ចាស់	លោកស្អប់អ្វីណាស់
		ប្រាសចោលឲ្យឆ្ងាយ។
	កុំឈមឈរជិត	កុំយកធ្វើមិត្រ	ភ្លាត់ខ្លួនអន្ដរាយ
	បើប្រពន្ធកូន	បងប្អូនចៅហ្វាយ	អាពុកឬម្ដាយ
		ឱនកាយប្រតិបត្ដិ។
	អ្នកកុំមើលងាយ	ឃើញគេរីករាយ	ព្រួយខ្លួនប្រយ័ត្ន
	ត្រកូលញាតិផៅ	កូនចៅមហាក្សត្រ	ស្មើថ្លើមប្រមាត់
		ប្រមាថមិនបាន។
	ទោះអ្នកដទៃ	អ្នកព្រៀងអ្នកព្រៃ	ដែលលោករាប់អាន
	កុំថាតែមនុស្ស	ទោះសត្វតិរិច្ឆាន	ឯស្អប់មិនបាន
		ជួយថែរក្សា។
	របស់រឺទ្រព្យ	ដែលជាសំអប់	កុំបាច់សំអាត
	ទ្រព្យណាសំលាញ់	អស់អញឱហាត	ចូរចៅសង្វាត
		ជួយថែរក្សា។
២០-	កុំជិះកុំជាន់	ស្មៅផ្ទីអាចម៍មាន់	ពាក្យចាស់ឧមា
	បុរាណហៅផ្ទី	ពីរបីប្រការ	កុំស៊ីត្រង់ណា
		ជុះដាក់ត្រង់ហ្នឹង។
	សាច់សាលោហិត	កុំផ្ដួលផ្ដេកផ្ដិត	ផ្ដួចទោសកើតប្ដឹង
	អាពុកផ្ដែផ្ដាំ	ចូរចាំចេះថ្លឹង	សាច់ថ្លើមសួតឆ្អឹង
		និងស្បែកខាងក្រៅ។
	សាច់សួតក្នុងខ្លួន	ទុកស្មើបងប្អួន	ប្រពន្ធកូនចៅ
	សរសៃនិងស្បែក	ចែកជាញាតិផៅ	ខ្ញុំស្រីខាងក្រៅ
		ជាស្មៅអាច់មាន់។
	ស្រីខ្ញុំកំដរ	បើឃើញរូបល្អ	កុំលលូកលាន់
	កុំលួចលបលេង	ក្រែងម្ចាស់គេទាន់	កុំភប់កុំភាន់
		អាប់អន់អាត្មា។
	បើអ្នកមានយស	មានសក្ដិខ្ពង់ខ្ពស់	គាប់នឹងរាជការ
	ធ្វើធំធ្វើថី	មន្រ្ដីមានត្រា	ព្រះហ្លួងឧកញ៉ា
		សាលាកុង្សីយ៍។
២៥-	ចេះច្បាប់បារាំង	កុំភ្លេចសច្ចំ	កតញ្ញូខន្ដី
	កុំឆ្មើងហួសមាឌ	ភ្លេចញាតិប្រុសស្រី	ជំនុំកាត់ក្ដី
		យកឧបេក្ខា។
	កុំកាន់សីហលោ	កុំកាន់លោភោ	ទោសោមោហោ
	កុំជក់អាភៀន	កុំឃ្លានផឹកស្រា	កុំស្អប់ត្រង់ណា
		សច្ចាយកត្រង់។
	ល្អងលោមពិសោធ	កុំឆបញ្ឆោត	បញ្ចូលឲ្យបង់
	ឲ្យបែកឲ្យបាក់	ពាក្យសត្យពាក្យសង្ឃ	កូនអើយផ្ចិតផ្ចង់
		តំរង់ស្មារតី។
	កុំភ្លើនឃើញប្រាក់	កុំភ្លើភ្លាត់សក្ដិ	ធ្លាក់ទៅអវចី
	កាន់ធម៌ទសពិធ	រឹតឡើងរាសី	គាប់ពីលោកិយ៍
		ដល់បរលោកនាយ។
	អ្នកក្ដីជាភ្លើង	កុំកាត់ជាន់ជើង	អ្នកម្ខាងមើលងាយ
	ចៅក្រមជាទឹក	រលឹករំលាយ	កុំជេរកុំវាយ
		បង្ខំនាំខុស។
៣០-	ចោរលួចចោរប្លន់	រីចោរស្ម័គ្រស្មន់	តណ្ហាស្រីប្រុស
	កុំស្អប់ខាងណេះ	បញ្ឆេះខាងណោះ	លួងលោមបញ្ចុះ
		បញ្ចូលចិត្ដក្ដី។
	កុំដុតឲ្យក្ដៅ	បើឃើញអ្នកខ្លៅ	ប្រាជ្ញាគ្នាខ្លី
	កុំឃើញប្រាក់ប្រុស	បន្ដុះខាងស្រី	បើកាន់ច្បាប់ថ្មី
		កុំចោលច្បាប់ចាស់។
	កុំដៀលអ្នកស្រែ	ត្រកូលឯងខ្មែរ	កុំប្រែក្រលាស់
	ក្រលេកមើលគុណ	ទន់ខ្លួនសំពះ	កុំធ្វើអ្នកណាស់
		កុំត្មះអ្នកក្រ។
	អ្នកកុំភ្លេចគុណ	គ្រូលេខនព្វន្ដ	គ្រូសូត្រអក្សរ
	កុំចាប់ដៃទាញ	គំនាប់ងក់ក	កុំជជែកត
		ស្មើមិត្ដសំលាញ់។
	រាស្រ្ដរត់ចូលជ្រក	សួរសាចទៅមក	កុំអើឯងអញ
	ពាក្យពុំពិរោះ	គេកើតមួក្នាញ់	គេដៀលផ្ចាលផ្ចាញ់
		អន្ដរាយកេរ្ដិ៍ឈ្មោះ។
៣៥-	កុំឆ្មើងអាងបុណ្យ	ស្រដីឲ្យទន់	ពោលពាក្យពិរោះ
	ខ្លួនអ្នកនឹងថ្កើង	នឹងឡើងសក្ដិយស	កុំឆ្លៀតនាំឈ្លាះ
		ញុះញង់អ្នកធំ។
	កុំស្អប់អ្នកតូច	បើឃើញគ្នាខូច	គួរគិតប្រមុំ
	ទោសគ្នាតិចតួច	ផ្ដួចឡើងជាធំ	ផ្សែងពួតជាដុំ
		ផ្លុំឆេះជាភ្លើង។
	កុំភ្លើនភ្លេចខ្លួន	ចេះសាសន៍ចិនយួន	កុំចោលខ្មែរយើង
	កុំធ្វើក្រអើត	កុំពើតកុំពើង	កុំពាក់ស្បែកជើង
		ចូលវត្ដលោកសង្ឃ។
	ដោះមួកដាក់ឆ័ត្រ	ឱនកាយប្រតិបត្ដិ	លំអុតឱនអង្គ
	កុំស៊ីតាមឃ្លាន	កុំហ៊ានតាមចង់	កាន់ច្បាប់ស្រុកហ្វង្ស៍
		កុំបង់សាសនា។
	កុំចង់ថ្កើងពេក	កុំលើកដំណេក	ហួសមេហួសបា
	តែងខ្លួនឲ្យល្មម	មើលពូជពង្សា	សង្ខេបនិដ្ឋិតា
		រឿងផ្គប់បុណ្យសក្ដិ។
៤០-	បើទៅជារាស្រ្ដ	ប្រាជ្ញាវៃឈ្លាស	គូរវាសឆ្លកឆ្លាក់
	ឲ្យឆ្លៀតរែកពុន	បើធ្ងន់សុំដាក់	ខំរកមាសប្រាក់
		ឲ្យគ្រាន់ទាន់ចាយ។